CICERO EPISTLES STURMIUS

This is a reproduction of a library book that was digitized by Google as part of an ongoing effort to preserve the infor...

11 downloads 258 Views 6MB Size
This is a reproduction of a library book that was digitized by Google as part of an ongoing effort to preserve the information in books and make it universally accessible.

https://books.google.com

M E N T E M A L I T E T E XC O L I T

III 0 (Y 0

-

\ (| 0 ^ 0

K. K. H O F B I B L I O T H E K OSTERR. NATIONALBIBLIOTHEK

TH2). Ro. @©

• .

„ *^

— '»'

* MARci

TuLLII '

^

GIGER9NJS ,££ AEg y, LIBRI$T9 QUA TUOR A\

-

jOANNE sT uRM 1o puerili educationi confe&ti.

V I E N N Æ

. . .

A U S T R I Æ,

Typis Joan. ~Van Ghelen , Sac. Caef. Maj. Aulæ Typographi.

1 7 1 2.

Impenfis Jacobi Theobaldi Ludwich Biblio -

pegi Privilegiati.

-

-

-

\

v.

FAB. LIB. II. CAP. IV. μbi qui primi legendi /amt , di/putat.

CICERO, ut mihi qui dem videtur, & jucundus in cipientibus quoque & apertus eft fàtis : non prodeffe tan tùm, fed etiam amari poteft: tum quemadmodum Plinius

præcepit, ut quifque grit Ci ceroni fimillimus. 43;A Ille fè profeciffe fciat, cui Cicero valde placebit.

5

•0§ )( 3 )( §0»

J o A N N Es

sT u RM I u s

Jacobo Sturmio Fratri fuo, S. D. ' Audiviffi fœpè ut memini , ex me, Jacobe frater, | Studiorum noffrorum finem , Rerum cognitionem , & orationis elegantiam effe debere, Rerum etiam do- ' άrinam fimè fàpientia religionis minimùm prodeffe : & dicendi rationem abfque optimorum feriptorum affidua le&ione atque artificiofà imitatione,aon comparari talem, -

qualem defideramus, Itaque fepenumero dixi, fi memi miffi, & proponendum illis im Jcholi Ciceromem : quo rum alter linguam optimè poffit imformare. Sed habea da ratio eff in educatione linguæ mom folùm atatum, fed etiam virium, & ingeniorum. Ab Epiffolis principiua,

reâè fumi poteft , fi deligantur ea , quæ argumento fa eilia funt , & fùnt rerum aon ignotarum, atque hujuf modi verborum , qu4 in moftra manfèruat confuetudine, Hanc rationem ego im hifce tribus libris conficiendis fecutus fum , neque artificiofiffimè , neque fapientiffimè fèriptas Epiftolas delegi, fed que à pueri, intelligi poffent, & ha berent moffra confuetudiais verba, & fermonià quotidia ni fententias, earumque formas nobù quidem non ufita

tam , fed tamen apertas, & elegantes & doéìas. Has ego ad te mitto, quò videas, me in eadem adhuc effe fententia, in qua fui olim. Amabo te, mi optatiffime Frater, perge

porrò in hoc literarum curriculo progredi. Audio nihil ae ßudiis tuis, abfum procul, metuo valde, cùm eogito poffe fieri ut non meis optatis, & patris expeëìationi fatù facias. Expeéïo literas tuas, ut intelligam , tum quan

tum profeceris, tum quantum de te poffimus deincept fperare. |

-

Vale , Argentinæ III. Calend. Febr. Ahno M, D. XXXIX,

A 2

'

MAR*

4.

L

-

MARC UIS

1

B

E

R.

TUILLIUIS

T E R E N T I AE • S. Fam. lib. I4• Epi

I•

•\

CICERO. P. _ D.

• 22•

ÉI V A L E s, Be N e Est: E G o VA L E o. -

3 Nos quotidie tabellarios veftros expe £ &tamus, qui fi venerint, fortaffe eri $ mus certiores, quid nobis fàciendum fíe fàçieihufque te ftatim ἐertiorem. Valetudi- `

íéh'íüìïëïã diligenter. Vale. Cal. Septemb. M. T. C. T E R E N TIAE 2.

S. P. D.

Fam. lib. I4. Epiff. 2r.

S' vales, bene eft: ego valeo.

Da operam con

' valefcas : quod opus erit , ut res, tempufque poftulat, provideas, atque adminiftres : & ad me de omnibus rebus quàm fæpiffimè literas mittas. M. T. C. TER E NTIÆ S.

P. D.

Fam. lib. 14. Epijf, 8. I vales, benè eft, ego quidem valeo. Valetudinem tuam velim cures diligentiffimè. Nam mihi & fcriptum & nuntiatum eft, te in febrim 3•

-

fubitò incidiffe. Quod celeriter me fecifti de Cæ faris literis certiorem, fecifti mihi gratum. Item poílhac , fi quid opus erit , fi quid acciderit novi, facias ut fciam. Cura ut valeas. Vale. Datum IV. Nonas Junias. ^ M. T. C. T E R E N T I Æ S. P. D. 4•

S

[

Fam. lib. I4 Epjf, 24,

-

vales, bene eft : vaieo. Nos neque de Cæfaris adventu , neque de literis , quas Philotimus habere

!

,'

'

'

P R 1 M u s. '

5

habére dicitur , quicquam adhuc certi habemus. Si quid erit certi, faciam te ftatim certiorem. Va letudinem tuam fac ut cures, Vale. III. Id Sextilis. '

;,

— M. T. C. T E R E N T I AE

S. P. D.

Fam. lib. 14. Epif. 23.

5.

-

{

VI vales, bene eft : valeo. Redditæ mihi jam

' j

ipfe opinione celeriùs venturus effe dicitur. Cui ütrum obviam procedam, an hic eum expe&em,

tandem funt à Cæfare literæ fatis liberales, &

.

cùm conftituero, faciam te certiorem. Tabella rios mihi velim quamprimum remittas. Valetudi

nem tuam cura diligenter. Vale. prid. Cal.Sextilis.

] ?

M. T. C. TER EN T IÆ S. P. D.

S' |

|

Fam. lib. I4. Epift. 17. quid haberem , quod ad te fcriberem, facerem id & pluribus verbis , & fæpius., Nunc, quæ

6.

funt negotia vides. Ego autem quomodo fim affe &tus, ex Lepta & Trebatio poteris cognofcere. Tu fac, ut tuam & Tulliæ valetudinem cures. Vale. M. T. C. TE R ENTIÆ S.

P. D.

Fam. lib. I4. Epift. 15.

7.

I vales, bene eft: valeo. Conftitueramus, ut ad

te antea fcripferam, obviam Ciceronem Cæfari mittere, fed mutavimus confilium, quia de illius adventu nihil audiebamus.

De cæteris rebus, etfi

nihil erat novi, tamen quid velimus, & quid hoc tempore putemus opus effe , ex Sicca poteris cog nofcere. Tulliam adhuc mecum teneo. Valetudi

nem tuam cura diligenter. Vale. XII. Cal. Quint. A 3 i

IM. IT. C.

' L

6

1

B

E

R.

M. T. C. TERENTIÆ S. P. D. Fam. lib. 14. Epiff. I9. N maximis meis doloribus excruciat me vale

8.

tudo Tulliæ noftræ. ' De qua nihil eft, quòd ad te plura fcribam. Tibi enim æquè magnæ curae efle certò fcio. Quòd me propius vultis accedere, video, ita effe faciendum : & jam antè feciffem, fed me multa impediérunt, quæ ne nunc quidem ex

pedita funt, Sed à Pomponio expeëto literas, quas àd me quamprimum pérferendas cures velim. `Da

operam ut valeas,

M. T. C. TERENTIÆ S. P. D. Fam. lib. I4. Epift. I2.

9.

-

Uòd nos in Italiam falvos veniffe gaudes, per

petuò gaudeas velim, Sed perturbati dolore animi, magnifâue injuriis, metuo ne id confilii ce- '

perimus, quod non facilè explicare poffimus. Qua re quantum potes adjuva. Quid autem poffis, mi hi in mentem non venit. In viam quòd te des hoc tempore, nihil eft, & longum eft iter, & non tu tum. Et non video, quid prodeffe poffis, fi ve neris. Datum pridie Nonas Novemb. Brundufii, M. T, C. TER ENTlAE S. P. D. IO.

Fam. lib. I4. Epif. II.

I vales, bene eft: valeo.

Tullia noftra venit ad

me pridie Idus Junii : cujus fufhâ virtute,& (in gulari humanitate, graviore etiam fum dolore affè

êtus, noftrâ faétum effe negligentiâ, ut longè aliâ

in fortuna eflet,atque ejus pietas ac dignitas Ę abat.

p R T 1 M u s.

7

' . }abat. Nobis erat in animo, Ciceropem ad Cæ

farem mittere,& cum eo Cn. Salluftium. Si pro fectus erit , faciam te certiorem. Valetudinem

tuam diligenter cura. Vale. XIII. Calend. Qujnt. ^.

' M. T. C. TIRO NI S. P, D. II. ,

Fam, lib. 16. Epjf. 2.

Sɤ jam diem Corcyræ tenebamur. Quint. AD autem pater & filius Buthroti, Solliciti erāmus de tua valetudine mirum in modum : nec miraba

mur nihil à te literarum : his enim ventis iftine

navigatur, qui fi effent, nos Corcyræ non federe mus. Cura igitur te, & confirma , & cùm com modè & per valetudinem , & per anni tempus navigare poteris , ad nos amantiffimos tui veni. Nemo nos amat , qui te non diligat. - Charus

omnibus, expe&tatusque venies. ' Cura ut valeas etiam atque etiam, Tiro nofter. Vale. XV. Cal. Novemb.

JLocus hic fufpeéìus eft , mullo enim im loco Cic. fic loca tus eff ut mominativus mom deeffe videatur. ' I2.

-

NG, queo ad te, nec lubet fcribere, quo ami I mo fim affe&us: tantùm fcribo, & tibi & mi

hi maximæ voluptati fore, fi te firmum quampri mum videro. , Tertio die abs te ad Alyziam accef feramus. . Is kocus eft citra Leucadem ftadia cxx.

Leucade aut te ipfum, aut tuas literas, à Marione

putabam me accepturum. Quantum me diligis, tantum fac ut valeas, vel quantum te à me fcis di

ligi. Nonis Novemb. Alyzia.

8

: •

L

1 B

E R.

CicERo Filius TiRONi s. P. D. I3. Fam. lib. 16. Épiff. 25. Tfi jufta & idonea ufus es excufatione inter miffionis literarum tuarum , tamen id ne fæ

pius facias rogo. Nam etfi de Reipublicæ rumo ribus & nuntiis certior fio, & de fuâ in me volun

tate femper ad me perfcribit pater, tamen de qua vis minima re fcripta à te ad me Epiftola femiper fuit gratiffima. Quare cùm in primis tuas defide rem literas, noli committere , ut excufàtione potiùs , expleas officium fcribendi , quàm affiduitate lite rarum. Vale.

M.I4•T. C. SERVIQ. SuLPiTIO S. P. D. . . I Fam. lib. I3. Epjff. 25. Agefàretus Lariffaeus magnis meis beneficiis ornatus in confulatu meo , memor & gratus

fuit, meque poftea diligentiffimè coluit. Eum tibi magnopere commendo , ut & hofpitem & fàmilia rem meum, & gratum hominem, & virum bonum,

& principem civitatis fuæ, & tuâ neceffitudine di

gniffiinum. Pergratum mihi feceris, fi dederis ope Êam, ut is inteliigat hanc meam commendationem

magnum apud te pondus habuiffe. Vale. M. T. C. TR E B A T I O S. P. D.

Fam. lib. 7. Epjff. 18. tuam, quam accepi à L. Aruntio, con (cidi innocentem : nihil enim habebat, quod

I5.

E$

non vel in concione reôtè legi poffet. Sed & Arun

tius ita te mandâffe ajebat,& tu ad(cripferas. Ve fù In

\

P R I M u s. 9 rum illud efto._ Nihil te ad me poft ea fcripfifle demiror , præfértim tam novis rébus. Vale. M. T. C. Q. VAL. Q. FIL. S. P. D.

Tam. lib. 13. Epif. 6. ,

I6.

p.

P.

Cornelius , qui tibi has literas reddidit , eft

• mihi à P. Cufpio commendatus, cujus causâ quantopere cuperem, deberemque, profe&tò ex me facilè cognovifti. Vehementer, te rogo , ut cu

' res, ut ex hac commendatione mihi Cufpius quam

primum, quàm fæpiffimè gratias agat. Vale. M. T. C. C. MEMMIO S. P. D. 17.

Fam. lib. I 3. Epjff. 3.

-

LIIum Fufium, unum ex meis intimis obfervan

tiffimum fludi&fiffimumque noftri, eruditum hominem, & fummâ humanitate, tuâque amicitiâ digniffimum , velim ita tra&tes, ut mihi coram re cepifti. Tam mihi gratum id erit, quàm quod gra tiffimum. Ipfum præterea fummo officio; & fum

mâ obfervantiâ tibi in perpetuum devinxeris. Vale.' M. T. C. CO R N IFI CI O S. P. D. 18. •

Fam. lib. 12, Epjff. 27.

Extus Aufidius & obfervantiâ, qua me colit, ac cedit ad proximos : & fplendore equitis Ro mani nemini cedit. Eft autem ita temperatis, mo deratifque moribus, ut fumma feveritas,fumma cum humanitate jungatur. Cujus tibi negotia , quæ funt in Africa , ita commendo, ut majore ftudio,

, magifve ex animo commendare non poffim. Per -

gratum mihi feceris, fi dederis operam, ut is intel -

`

A 5

ligat

L Ι Κ Ε R.

Ie

!igat meas apud te literas maximum pondus ha

$.

Hoc te vehementer mi Corfiifici rogo.

2! Ce

-

-

-

M. T. C. BAsiLio S. P. D. I9

Fám. lib. 6. Epiß. 16.

T; gratulor, mihi gaudéo, te amo , tua tueor, à te amari , & quid agas , quidque ifthie agatur, certior fieri volo. Vale.

-

D. BRUTUIS I M P. T u L. C I C. S. D. 2O.

Fam. lib. II. Epiff. 4.

I de tua in me voluntate dubitarem , multis à

te verbis peterem , ut dignitatem meam tue rere. Sed profè&tò e(t ita, ut mihi perfuafi , me tibi effe curæ. Progreffus fumad tranfalpinos cum

exercitu, non tam nomen captans imperatorium , •quàm cupiens militibus fàtisfäcere, firmofque eos ad tuendas noftras res efficere : quod mihi videor confecutus. Nam & liberalitatem noftram, & ani

mum funt experti. Cum omnium bellicofiffimis bellum geffi , multa caftella cepi , multa vaftavi. Non finè caufà ad Senatum literas mifi. Adjuva

nos tuâ fententiâ. Quod cùm fàcies , ex magna parte communi commodo infervieris. Vale. M. T.. C. SER VIO SUIL PITIO S. D. 2 I•

Fam. lib. 13. Epiß. 2o.

A*#*j Patrenfi medico utor valde familiari ter, ejufque tum confuetudo mihi jucunda fuit, tum etiami ars, quam fum expertus in vale tudine meorum. In qua mihi tum ipfâ fcientiâ, tum etiam fidelitate , benevolentiâque fàtisfecit. -

v,

Hunc

p R. 1 M u s. '

II

FHunc igitur tibi commendo , & à te peto, ut des

operam, ut intelligat, diligenter me fcripfiffe de fefe , meamque commendationem ufui magno fibi fuiffe.

Erit id mihi vehementer gratum. Vale. M. T. C. A PPIO S. P. D.

»

.

_ Fam. lib. 1o. Epjff. 29. E meo ftudio erga falutem & incolumitatem tuam credo te cognóffe ex literis tuorum,

22•

-v

\

quibus me cumulatiffimè fatisfeciffe certò fcio. Nee his concedo , quanquam funt fingulari in te bene

volentiâ, ut te falvum malint, quàm ego. Illi mi hi neceffe eft concedant , ut tibi plus , quàm ipfi ' hoc tempore prodeffe po{fim , quod quidem nec deftiti facere nec defiftam , & jam in maxima re

feci, & fundamenta jeci fàlutis tuæ. Tu fac bono animo magnoque fis, meque tibi nulla in re defu

turum effe confidas. Pridie Nonas Quintil.Vale. M. T., C. M.

MARIO

S. P. D.

Fam. lib. 7. Epiff. 4, IX. Cal. Julias Cumanum veni cum Libone £\ tuo vel noftro potiùs : In Pompejanum fta tim cogito. Sed faciam te antè certiorem. Te cùm 23•

-

A'

femper valere cupio, tum certè dum hîc fumus. Vi

des enim quantò pòft unà futuri fimus, Quare fi quid conftitutum, cùm podagram habes , fäc in alium diem différas. Cura igitur ut valeas, & me hoc biduo aut triduo expeéta. Vale. M. T. C, PLANCO IMP. COS. DES. S. P. D. 24• -

Fam. lib. Io. Epift. 14. Gratam famam biduo ante vi&toriam , de fub

V fidio tuo, de ftudio, de celeritate, de copiis, -

atque

.f.

L 1 B E R

I2

atque etiam hoftibus fufis : fpes omnis in te eft. Fugiffe enim ex prælio Mutinenfi dicuntur notiffi mi latronum duces. Eft autem non minùs gratum extrema delere, quàm prima depellere. Equidem

expe&tabam jam tuas literas , idque cum multis. Sperabamque etiam Lepidum temporibus admoni tum,tecum & Reip. fatis effe fà&urum. In illam igi tur curam incumbe, mi Plance, ut ne qua fcintilla

teterrimi belli relinquatur. Quod fi erit fa&tum, & Remp. divino beneficio affèceris, & ipfe aeternam.

gloriam confequêre. IIlI. Idus Maji. Vale.

• -

M. T. C. PAPIRIO PÆTO S. P. D. 25.

Fam.

lib, 9. Epjff. 23•

-

Eri veni in Cumanum, cras ad te fbrtaffe. Sed

cùm certùm fciam, fàciam te paulò antè cer tiorem,

Et fi Marcus Ceparius, cùm mihi inSylva

Gallinaria obviam veniffet, quæfiffemque, quid age res, dixit te in le&o effe , quòd ex pedibus labora

res : tuli fcilicet moleftè, ut debui, fed tamen conftitui ad te venire, ut & viderem te, & viferem, & coenarem etiam : non enim arbitror , cocum

etiam te Arthriticum habere. Expeéta igitur hofpi tem cùm minimè edacem , tum inimicum coenis

fumptuofis. Vale.

-

-

M. T. C. CN. PLANCO S. P. D. Fam. lib. 4. Epif. 15. perbreves tuas litteras, quibus id, quod fcire cupiebam,cognofcere non potui: cogno

26.



vi

|

p K 1 . M u s.

- 13

vi autem id, quod mihi dubium pon fuit. Nam quàm fortiter férres communes miferias non intel léxi : quàm me amares, facilè perfpexi, fed hoc fciebam : Illud fi fciffem, ad id meas literas accom

modâffem. Sed tamen etfi antea fcripfi , quæ exiftimavi (cribi oportere, tamen hoc tempore bre viter commonendum putavi, ne quo in periculo

te proprio exiftimares effe , in magno omnes , fed tamen in communi fumus. Quare non debes aut propriam fortunam , & præcipuam poftulare, aut

$£?*. eo animo fimus

communem recu(are. inter nos , quo femper fuimus.

Quod de te fpe

rare , de mè præftare poffum. VaIe.

M. T. c. DoLABELLÆ S. P. D. Fam. lib. 9. Epift. 12.

27.

^ Ratulor Bajis noftris, fiquidem , ut fcribis,

falubres repentè fa&ae funt , nifi fortè te amant , & tibi affentantur , & tamdiu , dum tu

ades, funt oblitæ fui. Quod quidem, fi ita eft, mi nimè miror, cælum etiam & terras vim fuam (fi tibi ita conveniat) dimittere. Oratiunculam pro Deiotaro , quam requirebas , habebam mecum,

quod non putâram. Itaque eam tibi mifi: quam ve lim fic legas, ut caufam tenuem & inopem, nec fcri ptione magnoperè dignam. Sed ego hofpiti vete ri, & amico munufculum mittere volui, leviden. fe craffo filo, cujufmodi ipfius folent effe munera.

Tu velim animo fàpienti, fortique fis , ut tua mo deratio & gravitas aliorum infâmet injuriam. Vale. \_ -

-

` .

-

I.

M. T. C.

^

14

L

I B

E

R ;

Μ. Τ. ÆC.DIIMP ERATQR M. coElio L 1 C UIR UIL I. S. P. D. Fam. lib. 2. Epiff. 14.

28.

-

F¤ viro optimo, & homine doétiffîmo fami liariffimè utor ; mirificèque eum diligo cùm propter fummum ingenium ejus, fummamάue do êtrinam , tum propter fingularem modeftiam. Ejus' negotium fic velim fufcipias, ut fi effet res mea. No vi ego vos magnos patronos. Hominem occidat oportet , qui veftrâ operâ uti velit. Sed in hoc

hòmine nüllam accipiò excufàtionem. Omnia re 1inques, fi me amabis, cùm tuâ operâ Fabius uti volet. Ego res Romanas vehementer expeëto , & defidero, imprimisque quid agas, fcire cupio. Nam jam diu propter hyemis magnitudinem nihil novi ad nos afferebatur. Vale.

M. T. C. TR E BATIO S. P. D. 29• ' Fam. lib. 7. Epjff. 22. Lluferas heri inter fcyphos, quod dixeram, con Ll troverfiam effe, poffétne hæres effe, quòd fur

tum antea fa&tum effet re&tè furti agere ? Itaque etfi domum bene potus, feroque redieram, tamen id caput, ubi hæc controverfia eft, notavi, & defcrip- . tum tibi mifi, ut fcires id, quod neminem fenfiffe dicebas, Sextum Ælium, M. Manlium, M. Brutum

fenfiffe. Ego tamen Scævolæ & Teftae affentior. Vale.

*.

-

M. T. C. BRUTO IMP. S. P. D. Fam. lib. II. Epiff, I 5. . Tfi mihi tuæ literæ jucundiffimæ funt, tamen ,

3O. -

jucundius fuit, quod in fumma occupatione -

-

tua\

17

R

I

M

U

I5

$,

tua Planco collegæ mandâfti, ut te mihi per li teras excufaret , quod fecit ille diligenter. 7 Mihi

autem nihil amabilius officio tuo & diligentiâ. Con jun&tio tua cum collega, concordiaque veftra, quæ literis omnibus declarata eft , S. P. Q. R. gratiffi ma accidit.

G; fupereft, perge mi Brute,

&

jam non cum aliis , fed tecum ipfe certa. Plura fcribere non debeo , præfertim ad te , quo Magi ftro brevitatis uti cogito. ' Literas tuas vehemen

ter expeéto, & quidem tales, quales maximè opto. NM. T. C. FUIRF A NO PRÆTORI S. P. D.

Fam. lib. 6. Epiff, 9.

3I•

-

UIm A. Caecinna tanta mihi familiaritas, con

fuetudoque femper fuit , ut nulla major effe poffit. Nam & Patre ejus claro homine, & forti viro, plurimum ufi fumus, & hunc à puero (quod

& fpem mihi magnam afferebat fummæ probitatis, fummæque eloquentiæ , & vivebat mecum con jun&iffimè non folùm officiis amicitiæ, fed etiam ftudiis communibus) fic femper dilexi, ut non ul lo cum homine conjun&tiùs viverem. Nihil atti net me plura fcribere , quàm mihi neceffe fit ejus

{àlutem & fortunas, quibufcunque rebus poffim tue ri vides, Reliquum eft, ut cùm cognôrim pluribus rebus, quid tu & de bonorum fortuna, & de Reip. calamitatibus fentires, nihil à te petam, nifi ut ad

eam voluntatem, quam tuâ fpontè erga Cæcinnam habiturus effes, tantus cumulus accedat commen /

^datione

-

I6

'

1

1

R

E

R.

datione meâ, quanti me à te fieri intelligo. Hoc mihi gratius facere nihil potes. Vale.

M. T. C. CORNIFICIO COLLEGAE S. P. D. 32

fam. lib. 12. Epift. 2o.

G*; mihi tuæ literæ, nifi quòd Sinueffanum diverforiolum contempfifti. Quam quidem . contumeliam villa pufilla iniquo animo feret, niß

'in Cumano & Pompejano reddideris répr& wegs r&vrav. Sic igitur facies , meque amabis, &c fcripto aliquo laceffes. Ego enim refponderé fa ciliùs poffum, quàm provocare. Quod fi ut es, ceffabis, laceffam , ne tua ignavia etiam inertiam afferat: plura otiofus. * Hæc cùm effem in Sena tu, exaravi. Vale. M. T. C. C O R N IFICIO S. P. D. 33• Fam. lib. 12, Epifi. 2I.

YAjus Anitius fämiliaris meus, vir omnibus re bus ornatus, negotiorum fuorum causâ lega tus eft in Africam , legatione liberà. Eum velim

rebus omnibus adjuves, operamάue des, ut quàm commodiffimè fua negotia conficiat. Imprimifque quò ei chariffimum eft, dignitatem ejus tibi com mendo. Idque à te peto, quod ipfe in provincia facere fum fdlitus, non rogatus , ut omnibus Se-. natoribus li&tores darem , quod idem acceperam ,

& id cognoveram à fummis viris fà&titatum. Hoc igitur mi Cornifici facies, cæterifque rebus omni bus ejus dignitati reique, fi me amas, confules. Id erit mihi gratiffimum. Da operam ut valeas. . M. T. C.

;

-

| ·

I.

?

ι

P R 1 M u &

I

y

.

17

M. T. C. C A SS I O S. P. D. , 34. ' ' Fam. lib. 12. Epiff. 9.

Revitas tuarum literarum , me quoque brevio -

'

D remi in fcribendo facit: & verè ut dicam, non fatis occurrit quod fcribam. Noftras enim res in

a&tis perferri ad te certò fcio : tuas autem ignora mus. Tanquam enim claufa fit A(ia, fic nihil per

fertur ad nos , præter rumores de Qppreffà Dola bella fatis illos quidem conftantes, fèd adhuc finè autore. Nos confeétum bellum cùm putaremus, repentè à Lepido tuo in fummam follicitudinem addu&i fümus. Itaque perfuade tibi maximam Reip. fpem in te , & in tuis copiis effe. Firmos ^ omninò exercitus habemus : fed tamen, ut omnia, ut fpero, profperè procedant,- multum intereft te

venire. Exigua eft enim fpes Reip. Nam nullam non libet dicere , fed quæcunque eft, ea defpon detur anno Confolatûs tui. Vale.' M.

35.

· · · ·

PROC. S. P. D. . Fam. lib. 13. Epiji. 3o., .,., .

T. C. AC ILIO

'

UIcius Manlius eft Sufis, is fuit Catinenfis, fed

L eft unà cum reliquis Neapolitanis civisRoma nus fa&tus, Decurioque Neapoli. : Erat enim adfcri- .

ptus in id municipium , afite civitatem fociis & Latinis datam. Ejus frater Catinæ nuper mortuus * eft : nullam omninò arbitramur de | ea hæreditate controverfiam eum habiturum : & eft hodie in bonis. Sed quando habet præterea negotia ve tera in Sicilia fuá, & hanc hæreditatem fraternam,

omnia ejus tibi commendo, imprimifque ipfum -

B

-

virum

18 3L ;i B E R. . . ' ', virum optimum mihique fàmiliariffimüm ,' his ftu diis literarum , doétrinâque præditum, quibus ego ¢

maximè deleétor... Peto igitur, abs te, ut eum five

aderit, five non venerit in Siciliam , in meis in timis , maximeque neccffariis fcias effe : itaque tra&tes , ut intelligat, meam commendationem, fibi magno adjumento fuifle , Vale. ' ' ' . . M. T. ; C. ET - CICERO F. TI R O N I .

, H u MANIS. ET OPT. S. P. D. -

l.

* • •

i

36. ' ' ' ' fim. lib. 16. Epifi. r.* * *

*

vi; quanta in te fit, fuavitas : duas horas Ti V. rpeiº fuimus : Xenomenes hofpes tam te di

ligit, quàm fi vixerit tecum. Is omnia pollicitus eft, quæ tibi effent opus : fa&turum, puto. Mihi placebat, fi firmior, effés, ut te Leucadem depor

tarss, ut ibi te planè, coafirmares. Videbis quid; Curio , quid Lyfoni , quid medico placeat. Vo* lebam ad te. Marionem remittere, quem , cùm

meliüfcülè tibi effet , ad me mitteres.'' Sed cogi tavi unas literas Märiönem afferre poffe , me áu tem, crebras exfpe&are.* Poteris igitur & facies fi me diligis, ut quotidie fit Acaftus in portu. Mul ti, erunt, quibus reétè, literas dare póffis , qui ad

me libenter perferant.. Equidem Patras euntem. neminem, prætermittam. * Ego , omnem fpem tui . diligenter curandi in Curio habeo : nihil poteft il lo fieri humanius, nihil noftri amantius. Et te to

tum ei trade. Malo te paulò pòft yalentem, quàm ftatim imbecillum videre. Cura igitur nihil aliud, nifi ut tu valeas :. cætera ego curabo. Etiam at , *

^

que

que etiam vale. Leucade proficifcens, VII. Idus , -Novemb. -

-

•.

-

, , M. T. C. ET CIC ERO FIL. Q. .

* '

37.

.

T I R O N I S. P. D.

' Fam. lib. 16. Epji. 7.

. .

TĘ ad te hanc Epiftolam fcripfi eâdem die, l L magis inftituti mei tenendi causâ (quia na &tus eram , cui darem) quàm quòd haberem quid. {criberem. • Igitur illà , quantum me diligis, tan tum adhibe in te diligentiae. Ad sua innumerabi

lia in me officia adde hoc , quod mihi erit grati£ fimum omnium , cùm valetudinis rationem , ut

fpero habueris, habeto etiam navigationis. . In ltaliam euntibus omnibus ad me literas dabis, ut ego Patras euntem meminem prætermitto. * Cura

te mi Tiro. Quando non contingit, ut fimul na vigares, nihil eft , quòd feftines , nec quicquam cures , nifi ut valeas. _ Etiam atque etiam vale.

VII. ldus Novemb. A&io vefperi.

-

* Vetuffi libri bis illud verbum Cura habent, ut fit άπί%ev%g , id eft Geminatio. :

.• •

M. T. C. T I R O N I S. P. D. Fam. lib. 16. Epift. 12.

38,

-

E$ verò cupio te ad me venire, fed viam ti meo, graviffimè ægrotâfti : inediâ & purga tionibus, & vi ipfius morbi confumptus es. Gra ves folent offenfiones effe , ex gravibus morbis, fi

, qua culpa commiffa eft. Jam ad id biduum , quod füeris in via dum in Cumanum veneris, accedunt ,

continuò ad reditumB. dies quinque. Ego infm For* -, · · 2 13 nG a.

1

2o `

• L

1

B

E

R

,

, ,

miano ad III. Calend. efTe volo : ibi te ut firmum offendam , mi Tiro, effice.

Literulæ meæ five no-,

ftræ , tui defiderio oblanguerunt. Hac tamen Epi- ^ ftolâ, quam Acaftus attulit, oculos paululùm fuftu

lerunt. Pompejus erat apud me, cùm hæc fcribe bam. Hilarè & libenter ei cupienti audire noftra,

\

dixi finè te omnia mea muta effe. Tu mufis noftrjs

para , ut operas reddas, noftra ad diem diétam fient. Docui enim te fides ἐτυμον quod haberet. Fac planè ut valeas, nos ad fummum. Vale. XIV. Calend. -

M. T. C. CUI R I O N I S. 39.

Fam. lib. 2. Epiff. 4.

P.

D.

'

E$E genera multa effe non ignoras, fed ' unum illud certiffimum, cujus causâ inventa res ipfa eft , ut certiores fàceremus abfentes, fi quid effet , quod eos fcire, aut noftra aut ipforum

intereffet. _ ' Hujus generis literas à me profeétò non exfpe&as. Domefticarum enim rerum tuarum habes & fcriptores & nuntios. In mois autem rebus nihil eft fanè novi. Reliqua funt epiftola

rum genera duo , quæ me magnopere dele&tant : •, unum familiare , & jocofum : alterum feverum & grave. UItro me minùs deceat uti, non intel ligo. Jocernè tecum per literas ? civem me her

cule non puto effe, qui temporibus his ridere po( fit : an gravius aliquid fcribam , quid eft , quod poffit graviter à Cicerone fcribi ad Curionem , ni(i de Rep. Atque in hoc genere hæc mea caufa eft, -

ut neque ea , quæ nunc fentio , velim fcribere. Juamobrem , quoniam mihi nullum fcribendi Ar v.

gumen

1 ι

P ./

R

I

M 'u

$.



2I

umentum reli&tum eft , utar eâ claufulâ , qua oleo, teάue ad ftudium fummæ laudis cohortabor. Eft enim tibi gravis adverfaria conftituta, & pa

rata incredibilis quædam exfpe&tatio, quam tu unà re fàcillimè vinces, fi hoc ftatueris, quarum lau

dum gloriam adamaris, quibus artibus eæ laudes comparantur , in iis effe elaborandum.

In hanc

fententiam (criberem plura, nifi te tua fpontè fatis incitatum effe confiderem.

Et hoc quicquid atti

gi , non feci inflammandi tuâ causâ, fed teftifican di amoris mei. Vale. -

-

M. 4o,

T.

C.

BR U T O

S. P.

D.

Fam. lib. 13. Epift. 14. Titione Strabone, equite Romano inpri

L'£? mis honefto

& ornato familiariffimè utor.

Omnia mihi cum eo intercedunt jura fummæ ne ceffitudinis.

Huic in tua provincia pecuniam de

bet Publius Cornelius. Ea res à Volcatio , qui Romæ jus dicit, reje&ta in Galliam e(t. Peto à te hoc diligentiùs, quàm fi res mea effet, quò eft ho

neftius de amicorum pecunia laborare,quàm de fua, ut negotium conficiendum cures, ipfe fufcipias,

tranfigas, operamque dcs , quoad tibi æquum, & re&tum videbitur , ut quàm commodi(fimâ condi tione libertus Strabonis, qui ejus rei causâ miffus

eft, negotium conficiat , ad numiiiofque perve niat. ld & mihi gratiffimum erit: & tu ipfe L. Titionem cognofces amicitiâ tuâ digniffinum. uod ut tibi curæ fit, ut omnia fol. nt effe , quæ * me velle fcis, te vchcmenter etiam atque etiam

rogo. Vale. 13 3

M.T.C.

22.

-

E R.

L• I B

M. T. C. T. FABIO S. - P. D. 4I. Fam. lib. 5. Epift. 18. INTfi egomet, qui te confolari cupio, confolandus ipfe (um , propterea quòd nullam rem gravius jam diu tuli , quàm incommodum tuum : tamen te magnopere non hortor folùm, fed etiam pro amore noftro rogo atque oro, te ut colligas, virum que præbeas, & qua conditione omnes ho mines, & quibus temporibus nati fimus , cogites.

Plus tibi virtus tua dedit , quàm fortuna abftulit : propterea quod adeptus es , quod non multi ho mines novi , amififti, quod plurimi homines no biliffimi. ' Ea denique videtur conditio impendere legum, judiciorum, temporum, ut optimè a&ium

cum eo videatur effe, qui quàm leviffimâ poenâ ab hac Republica difcefferit, Tu verò, qui & fortu

nas & liberos habeas, & nos, cæterofque neceffi tudine & benevolentiâ tecum conjunétiffîmos,qui-.

άue magnam facultatem habiturus fis nobifcum, & cum omnibus tuis vivendi , & cùm unum fit ju

dicium ex tam multis, quod reprehendatur, idque unâ fententiâ, eâáue dubiâ, potentia alicujus cón donatum exiftimetur, omnibus his de caufis debes

iftam moleftiam quàm leviffìmè ferre. Meus ani mus erit in te , liberofque tuos femper quem tu effe vis , & qui effe debet. Vale. M, T. C. TR E B AT 1 O. S. P. D. 42• Fam. lib. 6. Epiff. I2. I. antea tantummodò diligebam, ob-

' .

D%'i| -

ligátus ei nihil eram, nec enim acciderat mihi.

opus effe, & ille mihi debebat, quod non dcfuc -

'.

.



ram

p R 1 A, a s. ' • 23 ram ejus periculis. Nunc tanto füm devin&tus ejus -

beneficio, quQd & antea in te , & in hoc tempo. re in fàlute tua cumulatiffîmè mihi fàtisfecit , ut

nemini plus debeam. Quâ in re gratulor tibi ita vehementer, ut te quoqúe mihi gratulari , quàm

gratias agere malim. Alterum non omnino defi

«dero, alterum verè fàcere poteris. Quod reliquum

• • eft, quando tibi virtus & dignitas tüa reditum ad tuos aperuit , eft tuæ fàpientiæ magnitudinilque

animi, quid amiferis, oblivifci , quid recuperave ris , cogitare.

Vives cum tuis, vives, nobifcum.

Plus acquifivifti dignitatis, quàm amififti rei fami liaris, quæ tamen ip{a effet jucundior, fi ulla effet Refp. Neftorius noßer familiaris ad me fcripfit, te mihi maximas gratias agere. Hæe prædicatio tua

mihi valde grata eft, eâque te uti fàcilè patior cùm apud alios, tum meherculè apudSyronem noftrum

amicum. Quæ enim facimus , ea prudentiffimo cuique maximè probata effe volumus.

Te cupio

videre quàm primùm, Vale.

-

M. T. C. T R E R A T I O S.

'

43• -

P. D.

Fam. lib. 7. Epjff. I4. • .

-

C£; Vettius, Cyri architeéti libertus, fè

cit, ut te non immemorem putarem mei , fa lutem enim mihi verbis tuis nuntiavit. Valde jam

lautus es, qui gravêre literas ad me dare, homini

præfertim propè domeftico. Quòd fi (cribere ob Ë. es, minus multi jam te advocato causâ ca

dent. Sin noftri oblitus es, dabo operam, ut iftuc

veniam, antequam planè ex animo tuo efHuam. Sin

&ftivorum timor te debilitat, aliquid excogita, ut B 4 feciflî •

.

1

L 1 B E R fecifti de Britannia. Illud quidem pèrlibenter audivi ex eodem Chryfippo , te effe Cæfaris familiarem. Sed meherculè mallem , id quod erat æquius, de tuis rebus ex tuis literis quàm (aepiffimè cognofce- ' re. Quod certè ita fieret , fi tu maluiffes bene volentiæ, quàm litium jura perdifcere. Sed hæc 24. .

jocati fumus & tuo more , & nonnihil etiam no

ftro. Te valde amamus , nofque à te amari tum volumus, tum etiam confidimus. Vale.

-

M. T.

C. C A S S I O S. P. Fam. lib. I 2. Epift. 8.

D.

Celus affinis tui Lepidi, fummamque levitatem. & inconftantiam, ex a&tis quæ ad te mitti cer

tò fcio, cognóffe te arbitror. Itaque nos confe &to bello, ut arbitrabamur, renovatum bellum ge

rimus, fpemque omnem in D. Bruto & Planco ha

bemus. Si verum quæris, in te & in meo Bruto,

non folùm ad præfens perfugium , fi (quod no lim) adverfi quid acciderit , fed etiam ad confir mationem perpetuæ libertatis. - Nos hîc de Dola bella audiebamus, quæ vellemus: (ed certos autho- . res non habebamus. Te quidem magnum homi nem & præfenti judicio, & reliqui temporis ex

pe&tatione fcito effe. Hoc tibi propofito fac ut \d fumma contendäs. Nihil eft tantum , quod non populus Romanus à te perfici , atque obtine i poffe judicet. Vale. s. M.

T.

C.

L E PI D O

S.

P.

D.

Fam. lib. 10. Epiji. 27.

UIòd mihi pro mea fummia erga te benevolen tia magnæ curæ eft , ut quàm ampliffimâ

I.

--

-

-

,

digni

.

f

P R I M u s.

-

25

dignitare fis, moleftè tuli , te Senatui gratias non egiffe , cùm effes ab eo ordine ornatüs fummis honoribus. Pacis inter civeis conciliandae te cupi

dum effe lætor. Pacem eam, fi à fervitute fejungis, confules &, Reipublicæ, & dignitati tuæ. Sin ifta pax perditum hominem in poffeffionem impoten tiffimi dominatûs reftitutura eft , hoc animo fcito effe omnes fanos , ut mortem fervituti antepo nant. ltaque fapientiùs meo quidem judicio facies, fi te in iftam pacificationem non interpones, quæ neque Senatui , neque populo, neque cuiquam , bono probatur., Sed hæc audies ex aliis, aut cer tior fies literis. Tu pro tua prudentia quod opti mum fa&u fit, videbis. Vale.

' M, T. C. PLANC. IMP. CONS. DES. s. P. D. Fam. lib 16. Epift. 2.

46. , . -

MĘ ftudium honori tuo non defuiffet pro neceffitudine noftra , fi aut tutò in Sena-

, tum, aut honeftè venire potuiffem.. Sed nec finè periculo quifquam liberè de Republica fentiens , i verfari poteft in fumma impunitate gladiorum : nec > noftrae dignitatis videtur effe, ibi fententiam de Re publica dicere, ubi me & meliùs & propiùs at

, diant armati , quàm Senatores. - Quapropter in privatis rebus nullum neque officium, neque ftu dium meum defiderabis : nec in publicis quidem, i fi quid erit, in quo me intereffe neceffe fit , nun

quam deero, ne cum periculo quidem meo, digni tati tuæ. In illis autem rebus, quæ nihilominus, ut -

B 5

-

26

L 1• B E R .

ego abfim , confici poffunt, peto à te ut mei ra tionem Vale. habere velis, & falutis, & dignitatis ' meæ. , . i

M. T. 47.

C. PAPYRIO PÆTO S.

P. D, ' ; …

Fam. lib. 9. Epiff. I9. Amen à malitia non difcedis : tenuiculo appa ratu fignificas Balbum'fuiffe contentum. Hoc

videris dicere , cùm Reges tàm fint continentes, multò magis confulares effe oportere. Nefcis me ab illo omnia expifcatum ? re&tà enim à porta do

mum, meam veniffe. Neque hoc admiror , quòd non ad tuam potius , fed illud quod nec ad fuam. Ego autem tribus primis verbis, quid nofter Pætus? Ad ille admiratus, nufquam fe unquam libentius: hoc fi verbis affecutus es, aures ad te afferam non

“minùs elegantes, Si autein opfonio peto à te, ne pluris effe balbos, quàm difertos putes. Me quo

tidie aliud ex alio impcdit. Sed fi me expediero, ut in ifta loca venire poffim , non committam, ut

te ferò à me certiorem fà&tum putes. Vale. ' C. TREBONIUS M. T. CIC. S. P. D. 48

Fam. lib. 12. Epjff. 16. . vales, bene eft : ego quidem valeo. Athenas veni ad XI. Calend. Junii, atque ibi quod ma ximè optabam, vidi filium tuum deditum optimis

S'

fludiis , fummâque modeftiæ famâ. Qaa ex re , quantam voluptatem ceperim , fcire potes etiam

me tacente. Non enim nefcis quanti te faciam , & quàm pro noftro veterrimo, veriffimoâue amo re omnibus tuis etiam minimis commodis , non • -

modo

i

-

P R I M u s.

27

modo tanto bono gaudeam. Noli putare mi Cice ro, me hoc auribus tuis dare. -Nihil adolefcente

tuo atque adeo noftro (nihil enim mihi à te poteft effe fejun&tum) aut amabilius omnibus iis , qui Athenis funt, eft , aut ftudioßus earum artium »

quas tu maximè amas, hoc eft optimarum. Ita que tibi quod verè fàcere poffum , libenter quo

que gratulor, nec minùs etiam nobis, quòd eum, quem neceffe erat diligere, qualifcunque effet , ta

lem habemus, ut libeiiter quoque diligamus. Qgi cùm mihi in fermone injeciffet (e velle Afiam vi

fere , non modò invitatus, fed etiam rogatus eft à me, ut id potiffimum nobis obtinentibus provin ciam fàceret.

Cui nos & charitate & amore tuum

officium præftaturos non debes , dubitare. ' Illud quoque erit nobis curae, ut Cratippus unà cum eo fit , ne putes in Afia feriatum illum ab iis ftudiis, . in quæ tuâ cohortatione incitatur, futurum. Nam illum paratum ut video, & ingreffum pleno gra

• du cohortari non intermittemus, quo indies lon giùs difcendo, exercendoque fe, procedat. Vos quid egeritis in Republica, cùm has literas dabam, non fciebam.

Audiebam quaedam turbulenta, quæ

fcilicet cupio effe fàlfa, ut aliquando otiosâ liber tate fruamur, quod vel minimè adhuc mihi con

tigit. Ego tamen na&tus in navigatione noftra pu | fillum laxamenti, concinnavi tibi munufculum ex inftituto meo , & dictum, cum magno noftro ho nore à te diétum, conclufi, & tibi infra fubfcripfi.

In quibus verficulis fi tibi quibufdam verbis d(9vfijn

Aguazigé videbor , turpitudo perfonæ ejus in quam .

"

libe

28 L Ι Β Ε R liberiùs invehimtur, nos vindicabit. Ignofces etiam iracundiae noftræ, quæ jufta eft , in ejufmodi &c homines, & cives. Deinde, quid magis huic Lu cilio licuerit affumere libertatis, quàm nobis, cùm ctiamfi odio par fuerit in eos quos laefit, tamen

certè non magis dignos habuerit , in quos tantâ libertate verborum incurreret. Tu ficut mihi polli

citus es, adjunges me quamprimùm ad tuos fer mones. Namque illud non dubito, quin fi quid de interitu Cae(aris fcribas, non patiaris me mi

nimam partem & rei & amoris tui ferre. Vale, & matrem meosάue tibi comendatos habe, VIII. Calend. Junias, Athenis. -

M. T. C. CUIRIO S. P. D. ' 49

Fam. lib. 7. Epift. 31.

Acilè perfpexi ex literis tuis (quod femper flu dui ) & me à te plurimi fieri, & te intelli

gere , quàm mihi charus effes. Quod quando uterque noftrùm confecutus eft, reliqüum eft, ut

officiis certemus inter nos, quibus æquo animo vel vincam te , vel vincar abs te.

Ad Acilium

aon fuiffe neceffe meas dari literas, facilè patior. Sulpitii tibi operâ , intelligo ex tuis literis , non multùm opus fuifIe,propter res tuas ita contraétas, ut quemadmodum fcribis, nec caput, nec pedes:

Equidem vellem ut pedes haberent , üt aliquando redires. Vides enim exaruiffe jam veteremi urba nitatem , ut Pomponius nofter fuo jure poffit di

eere , nifi nos pauci retineamus gloriam äntiquam Attf

Atticam. ' Ergo is tibi, mos ei fuccedimus. ' Veni

igitur quaefo , ne tantum femen ,urbanitatis unà cum Repub. intereat. Vale. -

/

M. T. C. ACILIO PROC. S. P. D,

Fam. lib. 13. Epiff. 32. N Halefina civitate tam lauta , quàm nobili ,

5o.

-

conjun&tiffimos habeo, & hofpitio & familiari. tate, M. & C. Clodios, Archagatum & Philonem.

Sed vereor , ne quia complures tibi præcipuè ` commendo , exæquare.videar ambitione quadam commendationes meas : quanquam, à te quidem cumulatè fatis fit & mihi & meis omnibus.

Sed

velim fic exiftimes hanc familiam , & nos mihi

maximè effe conjun&os vetuftate, officiis, bene volentiâ. Quamobrem peto à, te, majorem in mo dum, ut his ómnibus in rebus, quantum tua digni -tas , fidesque patietur, commodes. Id fi feceris -

• - •

-

»

w

erit mihi vehementiffimè gratum. Vale. 1M. T, C. ACILIO PROC. S. P. D. 51. Fam. lib. 13. Epjff. 33. ' Neo Otacilio Nafone utor familiariffimè , ita -

-

\_a prorfus , ut illius ordinis nullo familiariùs. Nam & humanitate ejus , & probitate in confue

tudine quotidiana magnopere delector. Nihil jam | opus eft exfpe&are te, quibus eum verbis tibi com mendem, quo fic utor ut fcripfi. Habet is in pro vincia tua negotia, quæ procurant liberti Hilarius,

Antigonus, Demonftratus , quos tibi negotiaque omnia Nafonis non fecus commendo, ac fi mea ef fent. -



3o

fent.

' Z' 1

R . E . R.

Gratiffimum mihi foceris, fi intellexero,

hanc commendationem magnum apud te pondus habuiffe. Vale. -



• '

M. T. C. ACILIO PR O C. .S. P. D. ' Fam., lib. I3, Epjff. 34. Vitum mihi hofpitium eft cuir, Lyfone , Ly fonis filio Lilybetano, valdeάue ab eo obfer vor : cognovique dignum & patre & avo. Eft enim nobiliffima fàmilia. Quapropter commen do tibi majorem in modum rem domümjue ejus, magnoque opere abs te peto, cures, ut is intelli gat , meam commendationem, maximo fibi apud te & adjumento, & ornamento fuiffe. Vale. - ' 52.

-

-

M. T. C. acilio PRoc. s. P. D. 53. . ' ' ** Fam, lib. I3. Epift. 35. Avianus Philoxenus, antiquus eft hofpes

C%;

meus, & præter hofpitium , valdè etiam fù

miliaris : quem Cæfar meo beneficio in Novoco menfes retulit. Nomen autem Aviani confecu

tus eft, quòd homine nullo plus eft ufus , quàm Fabio Aviano meo (quemadmodum te fcire arbi

tror), familiariffimo. Quæ ego omnia collegi, ut intelligeres, non vulgarem effe commendationem hanc meam. Peto igitur abs te, ut omnibus re bus, quod finè moleftia tua fácere poffis, ei com modes, habeafque in numero tuorum , perficiaf. , ut intelligat has literas meas magno fibi ufui

í ££ , erit id mihi majorem in modum gratum. al€«

,

-

M. T. C.

P 54•

R

u s.

1 2M

-

31

Fam. lib. 1o. Epift. 13.

T primùm poteftas data eft augendæ dignita tis tuæ, nihil praetermifi in te ornando, quod pofitum effet aut in præmio virtutis, aut in hóno re verborum. Id ex ipfo Senatùs, confulto poteris cognofcere._ Ita enim eft perfcriptum , ut à me defcripto di&a fententia eft , quam Senatus fre

quens fecutus eft, fummo ftudio, magnoque con fenfu. Ego quanquam ex tuis literis, qüas mihi mififti, perfpexeram , te magis judicio bonortm, quàm infignibus gloriæ dele&ari : tamen confide randum nobis exiftimavi , etiamfi tu nihil poftu Iares, quantum tibi*à Rep. deberetur. Tu con texes extrema cum primis. Qui enim M. Anto

nium oppreflerit,isin bellum coBfecerit. Itaque Ho merus non Ajacem , nec Achillem , fed Ulyffem appellavit ἀολάτελον. Vale. M. T. C. CASSIO S. P. D. ·

55.

·

-

Fam. lib. I2. Epifi. 6.

' , .

UIi ftatus rerum fuerit tum, cùm has literas ,

dedi, fcire poteris ex C. Tidio Strabone, vi

'.

roT5ono, & optimè de Rep. fentiente. Nam quid dicam cupidiffimo tui, qui domo & fortunis rehi

&tis, ad te potiffimum profe&us fit ? Itaque eum tibi ne commendo quidem , adventus ipfius ad te fatis eum commendabit. Tu velim fic exiftimes,

tibique perfuadeas omne perfugium honorum in te , & Bruto effe pofitum, fi (quod nolim ) ad

verfi quid evenerit. Res, cùm hzc fcribcbam, erat -

-

-

(

-



32 L I B E R. in extremum dcdu&a difcrimen : Brutus enim Mu -

-

tinæ vix jam fuftinebat. Qui fi confervatus erit, vicimus : fin ( quod Dii omen avertant) oppref fus ibi erit , omnis hóminum curfus eft ad vos.

Proinde fac tantum animum habeas, tantumque. apparatum , quanto opus eft ad univerfam Remp. recuperandam. Vale. / -

M. T. C. CORNIFICIO COLLEGAE S. P. D. * 56. Fam. lib. 12. Epif., 17.

Fata eft mihi vehementer memoria noftri tua » quam fignificâfti literis, quam ut conferves , non quòd de tua conttantia dubitem, fed quia mos eft ita rogandi , rogo. Ex Syria nobis tumultuo fiora quædam nuntiata funt : quæ quia tibi funt

propiora, quàm nobis, tuâ me causâ magis mo vent, quàm meâ. Romæ fummum otium eft : fed ita, ut malis fàlubre aliquod , & honeftum nego tium , quod, fpero fore , quia video id curæ effe Cæfari. Me fcito , dum tu abfis , quafi occafio

nem quandam & licentiam na&tum fcribere auda ciùs , & cætera quidem fortaffe , quæ etiam tu concederes. Sed proximè fcripfi de optimo gene

re dicendi, in quo fæpe fufpicatus fum te à judicio noftro, fic fcilicet, ut do&tum hominem , à non

indo&o, paululùm diffidere. Huic tu libro maximè velim ex animo, fi minùs gratiæ causâ fuffragere. Dicam tuis, ut eum fi velint , defcribant, ad teque mittant. Puto enim , etiamfi rem minùs proba bis, tamen in ifta follicitudine quicquid à me pro

fe&um fit, jucundum tibi fore. Quòd mihi exi ftimationem , tuam , dignitatemque

commerg;

-

aCIS

\ • •

;

'



/ * ':

-

-

-

' P R 1 M . u $. , • 33 facis tu quidem omnium more. Sed velim fic exi

ftimes me, cùm amori, quem inter no$ mutuum - effe intelligam, plurimum tribuam : tufh de fum • mo ingenio , & de optimis tuis ftudiis , & de fpe

ampliffimæ dignitatis ita judicare, ut neminem ti bi anteponam , comparem paucos. Vale. • t\

a.

-

M. T. C. QU. THERMO PROPRÆT. S. P. D. 57. . Fam. lib. 13. Epit. 54. . -

-

C£ mihi multa grata funt, quæ tu addu&us

,

\_a meâ commendatione feciíti , tum imprimis, quòd M. Marcilium amici, atque interpretis mei

filium, liberaliffimè tra&avifti. Venit ënim Lao diceam,& tibi apud me, mihique propter te, gra tias maximas egit. Quare quod reliquum eft, à te peto, quando apud gratos homines beneficium ponis, ut eò libentiùs his, commodes, operamque

des, quoad fides tua patietur, ut focrus ádole(cen

tis rea ne fiat. , Ego cùm antea ftudiosè commen dabam Marcilium , tum multò nunc ftudiofiùs , quòd in longa apparitione fingularem, & propè | incredibilem patris Marcilii fidem, abftinentiam, … modeftiamque cognovi. Vale. . . ,•

***** $33 £•

I •23e3>.

c

'.

JZ 1.

a4 ,

1 1 ■ ■ *

23:22222

/ -

L I B E R , I I.

s TuLLius CicERo MARcu T. P. A TT I C O S. ' P. D. Att. lib. 3. Epiß. 27. .

I•

-

X tuis literis, & ex re ipfa , nos funditus periifle video. Te oro, ut quibus in rebus mei tui indigebunt, noftris miferiis ne defis. Ego te, ut

fcribis,citò vidcbo. Plura nonfcribo. Cura ut valeas.

M. T. C. ATTICO S. P. D. Att. lib. 3. Epif. 21. ' \

2•

— -

TĂ; dies erant ipfi cùm dabam has literas, per quos nullas à vobis acceperam. Mihi au tem erat in animo jam , ut antea ad te fcripfi, ire ;

in Epirum,& ibi omnem cafum potiffimùm exfpe&ta re. ' Te oro, ut 6 quid erit, quod profpicias, quam

cunque in partem, quàm planiffimè ad me fcribas: & meo nomine ut fcribis literas, quibus putabis

opus effe, ut des. Vale. V. Calend. Novemb.

' M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. Att. lib. 3. Epiff. 22. Go quòd per Theffaliam fi irem in Epirum,

3•

perdiu nihil eram auditurus, & quòd mei flu

diofos habeo Dyrrachinos, ad eos perrexi, cùm illa

fuperiora Theflalonicae fcripfiffem. Inde cùm ad te i;T.

me convertam faciam ut fcias, tuque ad me velim ` Qm•

• .

.

s E c u N D u s. '

' 95

omnia quàm diligentiffimè, cujusmodi funt, fcribas. £go jam aut rem , aut ne fpem quidem exfpe&o, Valc. VI. Calend. Decemb. Dyrrachii. 1 M, 'T. C. T. P.-, ATTICO 'S. P. D. 4• … . . . . Att. lib. 3. Epiff. 4. ' . antea maximè noftra intereffe arbitrabar, te effe nobifcum : turn verò, ut legi rogatio ' nem intellexi ad iter, quod conftitui, nil mihi opta tius cadere poffe,quàm ut tu me quamprimum con fequâre : ut cùm èx Italia profe&ti effemus, five per Epirum iter effet faciendum , tuo tuorumque præ fidio uteremur : five aliud quid agendum effet cer tum confilium de tua fententia capere poffemus. Quamobrem te oro, des operam, ut me ftatim con

CT

-

fequâre. Faciliùs Éɤ de provincia Ma cedonia perlata lex eft. Pluribus verbis tecum age

rem, nifi pro me apud te res ipfa loqueretur. Vale. ^ 5.

M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. Att. lib. 3. Epjf. 2. caufà fuit, quòd non habebam lo•



|

| 11 cum, ubi pro meo juré diutiùs effe poffem , | quàm in fundo Siccæ : præfertim nondum rogatio fie corre&tâ, & fimul intelligebam, ex eo loco fi iter

haberem, poffe me Brundufium referre: finè te au tem non effe nobis illas parteis tenendas propter Antonium. Nunc, ut ad te antea fcripfi , fi,ad nos

veneris , confilium totius rei capiemus, Iter cffe

moleftum (cio : fed tota calamitas omnes moleftias

| babct. Plura fcribere , Cnon a poffum,ita fùm animo per^ .



"



.

)

-





"

L 1' B E R

36

,

perculfo & abje&o. Cura ut valeas. Dat. vi. Id.

|

Aprilis, Narycii Locridis.

.

• ••

! `.



6.

VM. T. C. T. P. ATTICO S. - P. ,





.

Att. lib. 3• Epift.

I•

D.

-

,| |

` , •

-

1

I , Tinam illum diem videam, cùm tibi agam gra- ! l tias,quòd me vivere coëgitti. Adhuc cquidem ' valde me pœnitet : fed te oro, ut ad me Vibonem ftatim venias, quò ego multis de caufis converti iter meum. Sed eò fi veneris, de toto itinere, ac fuga ; mea confilium capere potero. Si id non feceris, mi- I

rabor. Sed confido te effe omninofa&urum. Vale. | M. T. C. T. P. ATTICO S. P, D. . 7.

.

Att. lib. 3. Epiji. 5. - , |! & fæpè, & maximas gratias agit: ;, !!

*

TĘ J l , id eft mihi grati{fimum.

Ego enim vivo mi-

|

ferrimus, & maximo dolore conficior. Ad te quid ' fcribam nefcio. Si enim es Romæ, jam me äffe

qui non potes : fin es in via, cùm eris me affecu tus, coram agemus, quæ erunt agenda. Tantùm

]

— te oro, ut quantùm meipfum femper amâfti, eodem amore fis, ego enim idem fum. Inimici mei mea

„| kj

i.

mihi, non meipfüm ademerunt. Cura ut valeas. VIII. Id. •

pril.Thurii.

-

.

C. T. P. ATTICO S. P. D. • 8. , Att, lib. 3. Epiß. 6. \ ; WTOn fuerat mihi dubium, quin te Tarenti, aut ; .

M. T.

£\ . Brundufii vifurus effem: idque ad muita per- ; tinuit meis, & utin Epiro confifteremus, & de re

liquis rebus tuo confilio uteremur. QuoniamΠOß id •

-

'

.

.

'• •

-

-

/'

*

•*

-

s E c u N D u s.

37

* non contigit, erit hoc quoque in magno numero noftrorum malorum. Nobis iter eft in Afiam, maxi mè Cizicum. Tibi meos commendo: me vix, mife

- reque fuftento. Vale. Dat. XIV. Cal. Maj. Tarenti. " . M. T. C. T.: P. ATTICO S. P. D. ' ' 9. «

Att. lib. 3. Epift. 25. ' , ,

Oft tuum à me difceffum literæ mihi Româal

latæ funt, ex quibus profpicio, nobis in hac ca lamitate tabefcendüm effe. Neque enim (fed bo-^ , nam in partem, accipies) fi ulla Ipes falutis noftræ ' fubeffet, pro tuo amore in me hoc tempore difcef fiffes. Sed ne ingrati, aut ne omnia velle nobifcum

,

unâ interire, videamur : hoc omitto. Illud abs te péto, des operam, illud quod mihi affirmavifti , ut

... te ante Calend. Jan. ubicunque erimus, fiftas. Vale. |

M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. Att. lib. 3. Epjff. I 6. iter mihi incertum facit exfpeétatio lite

. IO.

TΩΕ

rarum tuarum,Calen. Sex. datarum, non aliud

aliquid. Si fpes erit Epirum, fin minùs Cyzicum , aut aliud quid fequemur.

Tuæ quidem literæ,

quò fæpiùs à me leguntur, hòc fpem fàciunt mihi minorem, * quàm cùm le&tæ funt, tum id, quod attulerunt ad fpem, infirmant : ut facilè appareat | te & confolatiofii fervire, & veritati. Idque te rogo ' planè, ut ad me, quæ fcis, ut erunt, quæ putabis,

ῦ. . , .- * Alii, Quare cùm leâa fùnt, /am. Vel quod 1: tum leäe fùnt, tùm, Vel quam cùm káa funt, tum. ] , 'C3 , ; M. T, ; ita fcribas.

-

-

38

-

*

-

-

w

1. 1 8 1 r.

5.

' II.M. T. c. T, P, ATTICO S. P. D. Att. lib. 3. Epif. 18. . . . nobis non parvam attuleras EXfpe&ationem cùm fcripferas, Varronem tibi pro amicitia confirmâffe, caufam noftram Pompejum certè fu fcepturum, & fimul ac à Cæfare ei literæ , quas

exfpe&aret, remiffae effent, authorem etiam datu rum. Utrum id nihil fuit ? an adverfatæ funt Cæ

fàris literæ ? an eft aliquid in fpe ? Etiam illud

fcripferas, eundem fecundùm comitia dixiffe. Fac fi vides quantis in malis jaceam : &, fi putas effe

humanitátis tuæ, me fac de tota caufa noftra cer tiorem. Nam Q. Frater , homo mirus, qui me tam, valdè amat , omnia mittit, fpei plena , me tuens (credo), defe&ionem animi mei. Tuæ au tem litera, funt variæ, Neque enim me defpera

re vis, nec fperare temerè. Fac obfecro, ut omnia, quæ à te profpici poffunt, fciamus. Vale. . ***

v

-

-

-

M. T, C. 'T. P. ATTICO S. P. D. 12. '' 4tt. lib. 3. Epift. I I. ·

M*$

tuæ

-

`

literæ, & quidam boni nuntii, non

1VM. optimis tamen authoribus,& exfpe&atio ve • ftrarum literarum , & quod tibi ita placuerat, ad

huc Theffalonicæ tenebant. Si accepero literas, quas exfpc&to, fi fpes erit ea, quae rumoribus affe rebatur, ad te me conferam: fí non erit, faciam te certigrem quid egerim. Tu me, ut facis, operâ, confilio »gratiâ juva. Confolari jam define, objur

gare verò noli, Quod cùm fàcis, tum ego tuum , v.

ânno

|

s e c u N D u s.

'

39 amorem , & dolorem defidero, quem ita affè&um meâ ærumnâ effe arbitror, ut teipfùm confolari ne mo p9ffit. Quintum fratrem optimum humanißi mumque fuftenta._ Ad me, obfecro te, ut omnia

' certa perfcribas. Vale. Dat. IV. Calend. Quin&. M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. ` 13.

' , ' Att. lib. 3. Epift. 3. * '

M'iii noftræ potiùs velim, quàm inconftan tiæ tribuas, quòd à Vibone,quò te,arceffeba mus, fubitò difceffimus. Allata eft enim nobis ro

gatio de pernicie mea,in qua quod confeétum effe audieramus , erat hujufmodi, ut mibi ultra qua draginta millia liceret effe. lllò cùm pervenire non iiceret , ftatim iter Brundufium versùs contuli,

ante diem rogationis : ne & Sicca , apud quem eram, periret, & quòd Melliae effe non liceret. Nunc tu propera, ut nos confequâre, fi modò re cipiemur. Adhuc invitamur benignè : fed quod fupereft timemus. Me mi Pomponi valdè poenitet vivere : qua in re apud me tu plurimùm valuifti. Sed hæc coram. , Fac modò, ut venias. Vale. -

„M. T.

* I4•

,

C.

T. ' P. `ATTICO S. P. D.

Att. lib. I. Epif. 12.

·

-

· ·

A*§£ Quinto fuaviffimo fratri obtigiffè audifti. \ Non enim dubito, quin celeriùs tibi hoc ru

mor , quàm ullius noftrúm literae nuntiàrint. Nunc, quoniam & laudis avidiffimi femper fuimus, & præter caeteros φλίΆγvtg & fumus , & habemur,]

& multorum odia, atque inimicitias Rcipub.gausâ] C 4

-

{u{ce- !

-

a.

4o

*

'

L 1 B E R.

`· ·

fufcepimus : mwvíqs X **js pupujmeo : curaque , & effice, ut ab omnibus &*1audemur , & amemur.'

His de rebus plura ad te in ea Epiftola fcribam, quam ipfi Quinto dabo. Tu velim me certiorem facias, quid de meis mandatis egeris, atque etiam, uid de tuo negotio.

Nam ut Brundufio profe- . .

&us es, nullæ mihi abs te (unt redditæ literæ. Val

de aveo fcire quid 9gas. Idib. Martiis. .. Vale. ** • •

- .

*

-

T. C.

AMi.

T.

-

P. ATTICO S. P.

15. _ . Ad Attic. lib. 2, Epift. II. ' Olo ames conftantiam meam.

-

1

D.

|

;

|

Ludos Antii

fpe&are non placet. Eft enim ëvwoiAww, cùm velim vitare omnium deliciarum fufpicionem , re-

pentè àvaqyajve&q, non folùm delicatè , fed etiam ineptè peregrinantem. Quare ufque ad Non. Ma-

i|

jaste ih Formiano exfpeötabo. Nunc fac ut fciam,

|

,

quo die te vifuri fumus. Ab Appii foro, horâ quar- • '

$ $eam , aliam paulò antè à tribus Tabernis. -

'

3l€e

,

;

,

M. T. c. T. P. ATTICO S. P. D. 16.

$

, •

Att. lib. 2. Epift. 12.

. |

Arro tibi : planè relegatus mihi videor, pois | IW fteaquam in Formiano fum. Dies enim nul- , ,

illus erat Antii cùm effem,quo die non meliùs fcirem 1 Romæ quid ageretur , qüàm ii , qui erant Romae.

, ,

| Etenim literæ tuæ non folüm quid Romæ, {cd

;

etiam quid in Rep. neque folùm quid fieret, verùm etiam quid futurüm effet, indicabant, Nunc nifi quid ex prætereunte viatore exceptum eft, fcire ni-

'

hil poflumus, Quare quanquam jam teipfum £x-

h

` fpe&o,

|

-

·

·

;

|

s £ c u N D u s. \ 41 . fpe&o, tamen ifti puero, quem ad me flatim juffi recurrere, da ponderofàm aliquam epiftolam, ple

– nam omnium non modò a&torüm, fed etiam opinio num tuarum-: ac diem , quo Româ fis exiturus, cura ut fciam. Nos in Formiano effe volumus uf que ad pridiè Non. Majas : eò fi ante eam diem non

veneris, Romæ te fortaffe videbo. 'Nam Arpinum quid ego te invitem ? senzé, áA' ωαθ' wvg**»®®, **v* iyaye , #£ pajns $uixua, yAvxtgâssegv άλο ύ&. Haec igitur. Cura ut valeas. -

-

M. T. c. T. P. ATTICO S. P. D. 4tt. lib. 3. Epift. 14. UIòd ad te fcripferam me in Epiro futurum : pofteaquam extenuari fpem noftram & evanee

17.

Q.

fcere vidi, rfiutavi confilium, nec me Theffalonicâ commovi, ubi cffe conftitueram, quoad aliquid ad me de eo fcriberes, quod proximis literis fcripferas fore, uti fecundùm comitia aliquid de nobis in Sena

tu ageretur : id tibi Pompejum dixiffe. Quâ de re quoniam comitia habita funt, tuque nil ad me fcri bis ; perinde habebo , ac fi fcripfiffes, nihil effe : méque temporis non longinqui fpe du&um effe mo leflè feram. Quem autem motum te videre fcripfe-, ras, & qui nobis utilis fore videretur, eum nuntiant, qui veniunt, nullum fore. In T. PI. Deff. reliqua fpes eft : quam fi exfpe&târo , non erit, quòd pu J.

-

tes me caufæ meæ, ac voluntati meorum defuif

fe. Quòd me fæpè accufàs, cur hunc meum ca fum tùm graviter feram , debes ignofcere, cùm ita me afflictum videas, ut neminem unquam nec -

^

'

*

.

C 5

-

vide

~ -

•, • r

' 42

1 Ε Ε R

-

-

videris, nec audieris. Nam quòd fcribis, te audi- \ re , me etiam mentis errore ex dolore effici : mihi verò mens integra eft. Atque utinam jam in peri culo fuiffet, cùm ego iis, quibus falutem meam chariffîmam effe arbitrabar, inimiciffimis, crude

liffimisque ufus fum, qui ut me paulùm inclinari ti more viderunt, fic impulerunt, ut omni fuo fcele-. re , & perfidiâ abuterentur ad exitium meum. Nunc quoniam jam eft Cyzicum nobis eundum, quò ratiùs ad me literæ perferentur, hoc velim di \

ligentiùs omnia, quæ putâtis me fcire opus effe, perfcribas. Quintum fratrem meum fâc diligas, , quem ego mifer fi incolumen relinquo, non me to

tum periiffe arbitrabor. Vale. Non. Sextil.

M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. 18.

,

4tt. lib. 3. Epiß. 13.

E* tuis literis plenus fum exfpe&tatione de Pom pejo , quidnam de nobis velit , ut oftendat. Comitia enim credo effe habita, quibus abfolutis,

fcribis, illi placuiffe agi de nobis. Si tibi ftultus effe , videor , qui fperem, facio tuo juffu : etfi fcio, te iis epiftolis me potiùs, & meas fpes folitum effe re- . morari. Nunc velim mihi planè perfcribas,quid vi deas.Scio nos noftris multis peccatis in hanc aerum nam incidiffe,ea, fi qui cafus aliqua ex parte correxe rint, minùs moleftè feremus nos vixiffe , & adhuc

vivere. Ego propter viæ celebritatem, & quotidia

namexfpeéìationem rerum novarum non commovi me adhüc Theffalonicà : fed jam extrudimur, non

!

à Planco (namis quidem retinet) verùm ab ipfo loco , mini- ) *«

-

,*



-

.

' 43

secu ND u* ' 1

minimè appofito, ad tolerandam in tanto lu&u ca lamitatem. In Epirum igitur, ut fcripferam , non ivi, quòd (ubitò mihi adver6 nuntii venerant, & li teræ, quare nihil effet neceffe, quàm proximè Ita liam effe. , Hinc fi aliquid à Comitiis audierimus,

nos in Afiam convertemus : neque adhuc ftabat, quo potiflìmùm, fed fcies. Vale. XII. Calend. Sex. heffalonicæ.

w

-

I.

\

-

M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. *.

19.

,'

Att. lib. 4. Epjff. 13.

-

nofter me per literas fàcit certiorem , NĘ te Româ ad VI. Idus Maji putare profe&tum effe, tardiùs, quàm dixerat : quòd minùs valuifles; fi jam meliùs vales, vehemeriter gaudeo. Velim domum ad tuos fcribas, ut mihi libri tui pateant, ^. Don (ecus, ac fi ipfe adeffes, cùm ceteri, tum Var ronis. Ett enim mihi utcndum quibufdam rebus ex iis libris ad eos, quos in manibüs habeo : quos ut fpero, tibi valde probabo. Velim , fi quid fortè novi habes, maximè à Quinto fratre, deinde à C.

Ca:(are, & fi quid fortè de Comitiis, de Rep. fortè

' ( foles enim tú haec feftinè odorari) confcribas ad ' me. Si nihil habebis ; tamen fcribas aliquid. Nunquam enim mihi tua epiftola, aut intempefti

.va , aut loquax vifà eft. Maximè autem rogo, re

bus tuis, totoque itinere ex fententia confe&o,

nos quàm primùm revifas. ' Dionyfium jube falve re• Cura ut valeas.

-

-

M. T.

-

-



44 ,

-

' - -- - '

L I B E R.'

M. T. c. T. P. ATTICO S. P. D. 20. '

Att. lib. 5. Epif. 2. & 3.

A°. Sextum Iduum Maj. cùm has dabam literas ex Pompejano proficifcebar, ut eo die mane rem in Trebulano apud Pontium, ibi mihi tuæ lite ræ binæ redditæ funt tertio abs te die. Eodem autem è Pompejano Philotimo dederam ad te literas, nec -

verò nunc erat fanè quid fcriberem. Qui de Repub. rumores, fcribe quæfo. In oppidis enim fummum

video timorem, fed multa inania. Quid de iis co gites , & quando, (cire velim. Ad qüas literas tibi : refcribi velis, ne(cio, Nullas enim àdhuc accepe ram , præter quae mihi binæ femel in Trebulano redditæ funt, quarum alteræ edi&um Pub. Licinii , habebant, (erant autem Non. Majis) datæ alteræ refcriptæ ad meas Minturnenfes. Qgàm vereor, ne quid fuerit warwövöwgov in iis, quas non accepi, qui bus refcribere vis. Apud Lentulum ponam tes in gratiam. Dionyfius nobis cordi eft. Nicanortuus -

operam dat mifii egregiam. Jam deeft quid fcri bam, & licet * Beneventi: cogitabam hoc de npftra

continentia & diligentia effe fàtis. Facimus [atis L. ' Pontio. Ex Trebulano ad Vl. Idus Maji. Vale. * Alii, Jam deefi quid fcribam, & licet Beneventi cogitabam, &e. Nihil j ampliùs quid feribam, & Be meventi potero fçribeye. Quid verò ad meam continen tiam pertinet, puto hoc fatis effe , qui L. Pontio, quam• vis amico, pro hofpitio fatisfaciam.

M. T.

s E c u N D u s. - ' 45 M. T. c. T. P. ATTICO S. P. D.

,

.\

-

2I. . _ Att. lib. 5. Epift. 6. Arentum veni ad XV. Calend. Jun. quòd Pon

v.



tium ftatueram exfpe&are. Commödiffimum

,~

duxi dies eos, quoad ille veniret, cum Pompejo confumere : eoque magis, quòd ei gratum effe id

videbam. Quiri etiam à me petierât, ut fecum, & apud fe effem quotidiè, quod conceffi libenter : multos enini ejus præclaros de Repub.fermones ac ' cipiam : inftruat etiam confiliis idoneis ad hoc no ^ ftrum negotium. Sed ad te brevior jam in (criben

doincipiò fieri: dubitans Romæ ne fis, an jam pro

|

^ fe&us : quod tamen quoad ignorabo, fcribam ali quid potiùs, quàm committam,ut tibi, cùm poffint reddi à me literae , non reddantur. Nec tamen jam habeo , quid aut mandem tibi, aut narrem. Man

davi omnia quidem , quæ tu ut polliceris, exhau ries : narrabo , cùm aliquid habebo novi.

Illud

tamen non definam ,. dum te adeffe putabo ; de Cæfaris nomine rogare , ut confe&um relinquas.

|

.Avidè exfpe&to tuas literas , & maximè, ut nove

• rim tempus profeétionis tuæ, Vale. ' ^ !

!

ATTICO S. P. D. *Atf. lib. 7. Epift. 4.

|M. T. C. T. P.

s

, , 22• -

'

-

D'¤ flagrantem defiderio tui, mifi ad te,

nec meherculè æquo animo, fed fuit conce

' - dendum. ' Quem quidém cognovi cùm do&um -

(quod mihijIm antè erat notum) tum fanétum, plenum officii, ftudiofum meæ laudis,homi frugi -\- etiam ^

-

-

-

•,

'

46

'

L 1 B £ &

1

hominem, ac, ne libertinum laudare videar, pla nè virum bonum. Pompejum vidi IV. Idus De cemb. fuimus unâ horas duas fortaffe : magnâ læ titiâ mihi vifus e(t affisi meo adventu : de triumpho hortari, fufcipere partes fuas : monere, ne antè in fenatum accederem, quàm rem confeciffem, ne di

cendis fententiis aliquem Tribunum alienarem. Quid quaeris? in hoc judicio , & officio fermonis nihil potuit effe prolixius. De Rep. autgm ita me- J cum locutus eft, quafi non dubium bellum habere mus: nihil ad fpem concordiæ. Planè illum ab fe alienatum cùm antea intelligeret, tum verò proxi mè judicàffe. Venifle Hircium à Cæfare , qui effet

illi fàmiliariffimus, ad te non acceffifle. Et cùm il le ad VIII. Idus Decemb. vefperi veniffet, Balbus de tota re conftituiffet, ad VII. Iduum ad Scipio

nem ante lucem veniffe, multa de nocte profe&um effe ad Cæfarem, hoc illi auunér⤢ videbatur effe alienationis. Qujd muita ? nihil me aliud confola tur, nifi quòdTillum , cui etiam inimici alterum

confulatum, fortuna fummam potentiam dederat, non arbitror fore tam amentem, ut hæc in difcri

men adducat. Quod fi ruere coeperit , ne ego multa timeo, quæ non audeo fcribere, fed ut nunc

eft, ad III. Non. Jan. ad urbem cogito. Vale. M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. ' -

* Att. lib. 7, Epifi. 6, / . deeft quod ad te fcribam, nota omnia tibi funt: nec ipfe habeo à te quid exfpe&em. Tan

23•

,

P';

tùm igitur nqftrum illud folenne fervemus, üt ne, *-

quem

s e c u N D u s.

47

quem iflhuc euntem finè literis dimittamus, De , Rep. valdè timeo, nec adhuc ferè inveni , quod non concedendum putarem Cæfari, quod poftula

ret potiùs, quàm depugnandum. , Eft illa quidem impudens poftulatio, opinione valentior. Cur au tem nunc primùm ei refiftamus ? & 38 äv oi* pá{»

• tavrw xxxiv, quàm cùm quinquennium prorogaba m us, aut cùm abfentis ratio haberetur , ferebamus. Nifi fortè hæc illi tum arma dedimus, ut nunc cum

benè parato pugnaremus. Dices, quid tu igitur fen furus es ? Non idem, quod di&turus. Sentiam enim omnia facienda , ne armis decertetur : dicam idem

quod Pompejus, neque id faciam humili animo. Sed rurfus hoc peramagnum Reipub. malum eft,&

, quodammodo mihi præter ceteros non re&tum ,

ihe in tantis rebus à Pompejo diffidere. Vale. -"

M. T. c. T. P. ATTICO S. P. D. ; 24• •

.

Att. lib. 7.

Epifi. IO. '

'.

ubitò confilium cœpi, ut antè quàm luceret,

exirem , ne qui confpe&tus fieret, aut fermo.' li&toribus præfertim laureatis. De reliquo neque I. herculè quid agam , nec a&urus quid fim , fcio : ita fum perturbatus temeritate noftri amentiffimi

confilii. ' Tibi verò quid fuadeam, cujus ipfè con filium exfpeéto? Cneus nofter quid confilii ceperit capiátve nefcio : adhuc in oppidis coar&tatus, fed ftupent omnes. Si in Italia confiflat, erimus unà:

fin cedet, * confilii res eft. Adhuc certè (nifi ego ' , •infanio incautè. Tu quaefo . ) ftultè omnia , & ' • ad -

`\

-

48. .

.

L 1 B £ R

ad me crebrò fcribe , vel quod in buccam vene rit• Vale. … ” -

-

.

-

-

.

-

-

* Alii , confilii res eß adhuc incerti. Nifi, &e. emiffa parenthefi, incautè agi judicio.

-

M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. ' 25. _ * Att. lib. 7. Epiff. 18. ' Ihil habeo, quod ad te fcribam : quin etiam .\ eam epiftolam , quam eram elucubratus, ad

te non dedi; erat enim plena fpei bonæ, quòd & concionis vqluntatem audieram ,• & illum condi tionibus ufurum putabam , præfertim fuis.- Ecce tibi IV. Nonas Februar. manè accepi literas tuas,

Philotimi, Furnii, Curionis ad Furnium : quibus irrident L. Caefaris legationem, planè oppreffi vi demur, nec quid confilii capiam , fcio : nec me herculè de me laboro. : de pueris quid agam non

habeo. Capuam tamen proficifcebar haec fcribens, `

quò faciliùs de Pompeji rebus cognofcerem. Vale. M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D.

Att. lib. 7, Epiff, 19. B*;? loquentem me jam tempus ipfum facit, pacem enim defperavi. Bellüm nöftri nullum 26.

-

adminiftrant. Cave enim putes, quicquam effe mi- .

noris his Coff. quorum ego juffu fpe audiendi ali quid, & cogno(cendi nottri apparatûs, maximo imbriCapuam veni , pridie Nonas, ut eram jufius.

3.

Illi autem nondum venerant , fed erant venturi ,

i

inanes, imparati. C. autem Luceriæ dicebatur ef

Â

fe , & adire cohortes Legionum Accinarum non- §

firmif

.

s £ c u N D u s.

49

firmiffimarum. At illum ruere nuntiant, & jam jamque adeffe, non ut manum conferat, (quicum > enim ? ) fed ut fugam intercludat. Ego autem in Italia & au&aeo?awöv , nec te id confulo : fin extra, quid ago ? ad manendum , hyems , li&tores, im

providi, & negligentes Duces : ad fugam hortatur amicitia Cnei , caufa bonorum, turpitudo conjun

gendi cum Tyranno. Qui quidem incertum eft, Phalarimne , an Pififtratum fit imitaturus.

Hæc

velim explices, & me juves confilio. Etfi teipfum iftic jam carere puto: fed tamen quantum poteris. Ego (i quid hîc hodie novi cognovero, fcies. Jam enim aderunt Coff. ad fuas Nonas. Tuas quotidie literas exfpe&abo. Ad has autem cùm poteris, refcribas. 7 Mulieres, & Cicerones in Formiano re

'

•.

Vale,

-

M. T. c. ATTICO. S. P. D.

Att. lib. 7. Epiff. 21. dem in Italia video nullum effe , qui non in T illius poteftate fit. De Pompejo fcio nihil , eumque, nifi in navim fe contulerit, exceptum iri

| 27. '

puto. O celeritatem incredibilem ! Hujus autem noftri. Sed non poffum finè dolore accufare eum,

de quo angor & crucigr. Tu cædem non fine caufa I, timés, non quo minùs quicquam Caefàri expediat ad diuturnitatem viétoriæ, & dominationis : fed

' video,quorum arbitrio fit a&urus. Re£tè fic cen *«

feo cedéndum de oppidis iis : egeo confilii : quod optimum faétu videbitur, facies, Cum Philotimo

lóquere, atque adeò Terentiam habebis Idib. Ego <

-

ID

quid

5o

L

-

I

B

E

R.

quid agam ? quâ aut terrâ , aut mari perfequar eum, qui ubi fit, nefcio ? Et fi terrâ quidem, qu§ poffum? Mari, quò trajiciam ? Igitur iftic me fac pof Me tutò. Multi enim hortantur: num etiam honefti ? Nullo modo quidem. A'te petam confilium,ut foleo. Explicari res non poteft: fed tamen fi quid in men tem venit, velim fcribas , & ipfe , quid fis a&u rus. Vale. -

••

-

M. T. C. 'T. P. ATTICO. S. P. D.

28.

Att. lib. 7. Epift. 23.

,

Hilotimi literæ me quidem non nimis, fed eos

qui in his locis erant, admodum dele&târunt. Ecce poftridiè Caffii literæ Capuà à Lucretio fami liari ejus, Nigidium à Domitio Capuam veniffe : eum dicere, Vibullium cum paucis militibus è Pi ceno currere ad Cn. Confeftim infequi Cæfarem : Domitium non habere militum vim. Idem fcripfit: Coff. Capuâ difceffiffe. Non dubito, quin Cneus in fuga fit : modò effugiat. A Confilio fugiendi, ut tu cenfes, abfum. ' Vale.

M. T. c. T. P. ATTICO S. P. D. Att. lib. 7. Epjff. 24.

29.

Um dediffem ad te literas trifteis, & metuo ne veras , de Lucretii ad Caffium literis Ca

puam miffis. Cephalio venit ad nos. Attulit etiam, à te literas hilariores , nec tamen firmas , ut fo

les. Omnia faciliùs credere poffum, quàm quod fcribitis, Pompejum exercitum habere. Nemo huc

ita affert, omniaque quæ nolim. O rem miferam! -

.

malas

s £ c u N D u s.

v.

51 ,

malas caufàs femper obtinuit, in optima concidit.

Quid dicam, nifi illud ? eum nefciffe , neque enim erat difficile hoc nefciffe. Erat enim ars difficiis re&è Rempub. regere. Sed jam , jamάue omnia

fciemus, & fcribemus ad te fiatim. Vale. M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D.

Fam. lib. 8. Epjf. 7.

3o.

Num etiam reftat amico noftro ad omne de decus, ut Domitio non fubveniat. At ne

mo dubitat, quin fubfidio venturus fit , ego non

puto. Deferet igitur talem civem, & eos, quos unà fcis effe , cùm habeat præfertim & ipfe cohor ;

tes triginta ? Domitius ( nifi me omnia fallunt) deferet : incredibiliter pertimuit: nihil fpe&tat, nifi

fugam, cui tu (video enim quid fentias) me comi tem putas debere effe. Ego verò quem fugiam,ha

beo , quem fequar , non habeo. Quòd enim tu meum confilium laudas,& memgrandum dicis,mal

le , quòd dixerim, me cum Pompejo vinci, quàm cum iftis vincere.

Ego verò malo : fed cum illo

Pompejo, qui tum erat, aut qui mihi effe videbatur. . Cum hoc verò,qui ante fuit, quàm* fciat, aut quem fugiat, aut quò: qui noftra tradidit : qui patriam re liquit : Italiäm deferuit:fi malui, contigit,vi&tus fum: quod fupereft, nec ifta videre poffum , quæ nun quam timui,ne viderem: nec meherculè iftum,pro pter quem mihi non modò meis, fed memetipfo carendum eft. Ad Philotimum fcripfi de viatico, {ive ;à moneta ( nemo D enim folvit ) five ab Op 2 ni* •

.

$2.

*

L

1 B

E R.

' . ^

piis tuis contubernalibus.. Cætera appofita tibi mandabo. Vale.

\

* Alii, quos unà fi, effe, cùm habeat prafertim &

ipfé cohortes XXX. Iacredibiliter , &c.

Nifi me omuia fallunt , deferet. ' 2

.

C. POMP. PROC. M. T. C. IMP. S. P. D. Att. lib. 8. Epift. 14. [Ias literas libenter legi. Recognovi enim tuam priftinam virtutem etiam in falute com muni. Coff. ad eum exercitum , quem in Appu 3I•

.

/

-

-

lia habui, venerunt. Magnopere te hortor pro tuo

fingulari perpetuoáue ftudio in Remp. ut te ad nos conferas, ut communi confilio Reip. affli&tæ opem,

atque auxilium feramus. Cenfe6 viâ Appiâ iter facias, & celeriter Brundufium venias. Cura, ut valeas.

C. POMP. PROC. L. DOM. PROC. S. P. D. 32. Att. lib. 8. Epiff. 18. Iror te ad me nihil fcribere, & potiùs ab aliis quàm à te de Republ. certiorem me fieri.

Νos, disje&tâ manu, pares adverfariis effe non pof fumus. Contra&tis noftris copiis fpero nos & Reip. & faluti communi prodeffe poffe. Quamobrem cùm conftituiffes, ut Vibullius mihi fcrip(erat, ad V. Id. Febr. Corfinio proficifci cum exercitu , &

ad me venire, miror , quid caufæ fuerit, quare con filium mutâris. Nam illa caufa , quam mihi Vibul lius fcribit » levis eft , te propterea moratum effe : quòd

s E c u N D u s. • *

-



s3 )



-

-

-

'quòd audieris Cæfarem firmo progreffu in caftrum

Truentinum veniffe. Quantò enim magis appro pinquare adverfarius coeperat, eò tibi celeriùs agen dum erat , ut te mecum conjungeres , priusquàm Cæfar aut tuum iter impedire , aut me abs te ex

cludere poffet. Quamobrem etiam te rogo,& hor tor, id quod non deftiti füperioribus literis à te pe tere, ut primo quoque die Luceriam advenires, an tequam copiæ, quas inftituit Caefar contrahere, in unum locum coa&tæ, nos à nobis diftrahant. Sed

fi erunt, qui te impediant, ut illas fuas fervent, æquum eft me à te impetrare, ut cohorteis, quæ ex Piceno & Camerino venerunt , quæ fortunas

fuas reliquerunt, ad me miffum facias. Vale.

CN. POMP. L. DOMITIO S. P. D. 33• . '

Att. lib. 8. Epift. 2o.

Iterae mihi à te redditæ funt ad XIV. Calend.

Mart. in quibus fcribis, Cæfarem apud Corfi nium caftra pofuiffe, quod putavi , & præmonui,

fit, ut nec in præfentia committere tecum prælium velit, & omnibus copiis conduétis te implicet , ne

ad me iter expeditum tibi fit , atque iftas copias conjungere optimorum civium poffis cum his le gionibus , de quarum voluntate dubitamus , quo

magis etiam tuis literis fum commotus. Neque enim eorum militum, quos mecum habeo, volun tati fatis confido , ut de omnibus fortunis Reip. dimicem. Neque etiam , qui ex dele&ibus con

fcripti funt, à Coff. convenerunt. Quare da ope

ram, fi ullâ ratione etiam nunc effiçere potes, ut D 3

. '.

t€

54.

Ζ ,1

B

2

R -

te explices, & huc quàm primùm venias, antequam omnes copiæ adverfariorum conveniant. Neque

enim celeriter ex deleéìibus huc homines conveni re poffunt : & fi convenirent, quantum iis commit

tendum fit, quod inter fe ne noti quidem funt, con tra veteranas legiones, non te præterit. Vale.

M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. 34•

Att. lib. 8. Epiff. 21.

Ippitudinis meæ fignum tibi fit librarii manus, & eadem caufa brevitatis : etfi nunc quidem quod fcriberem, nihil erat, omnis exfpe&tatio no ftra erat in nuntiis Brundufinis. Si na&us hic effet Cn. noftrum , fpes dubia pacis : (in ille antè tranf

mififfet, exitiofi belli metus. Sed vidéfne, in quem hominem inciderit Refp.? quàm acutum ? quàm vi

gilantem ? quàm paratum ? Si meherculè nemi nem occiderit, ne cuiquam quicquam ademerit, ab iis, qui eum maximè timuerant, maximè dilige tur. Multùm mecum municipales homines lo

quuntur, multùm rufticani. Nihil prorfus aliud curant, nifi agros, nifi villulas, nifi nummulos fuos.

Et vide quàm converfa res eft : illum , quo antè confidebant, metuunt : hunc amant, quem time

bant.' Id quantis noftris peccatis, vitiisque venerit,

non poffum finè moleftia cogitare. Quæ autem im pendere putarem, fcripferam ad te , & jam tuas literas exfpeétabam. Vale. \ • •

C.

CÆ.

/

s E c u N D u s.

m.

'

55

C. CÆSAR. IMP. M. T. C. S. P. D. Att. lib. 9. Epift. 5.

, 35.

C? Furnium noftrum tantùm vidiffem, neque loqui,neque audire me commodè potuiffet pro

perantem, atque effem in itinere præmiffis jam le gionibus, præterire tamen non potui, quin & fcri berem ad te, & illum mitterem, gratiasάue age rem. Etfi hoc officium & feci faepè, & fæpiùs mihi fa&turus videor : ita de me mereris. In primis à te peto, quoniam confido me celeriter ad urbem ven turum , ut te ibi videam, ut tuo confilio, gratiâ, dignitate, ope omnium rerum uti poffim. Ad pro

pofitum revertar: feftinationi meae , brevitatique li terarum ignofces: reliqua ex Furnio cognofces.Vale.

C. CÆS. OPPIO ET COR. BALBO S. P. D. 36

-

Att. lib. 9. Epjf. 8.

G%j? meherculè vos fignificare literis, quàm s valde probetis ea , quæ apud Corfinium funt gefta. Confilio veftro utar libenter, & hòc liben

tiùs, quòd mea fponte fácere conftitueram, ut quàm leniffimum me præberem , & Pompejum dårem operam, ut reconciliarem. Tentemus hoc modo, fi poffumus, omnium voluntates recuperare, & diu turnâ vi&toriâ uti, quando reliqui crudelitate odium effugere non potuerunt , neque viétoriam diutiùs tenere præter unum L. Sullam , quem imitaturus non füm.

Hæc nova (it ratio vincendi , ut mife

ricordiâ, & liberalitate nos muniamus. Id enim quemadmodum fieri poffit, nonnulia mihi in men D 4

ÌCÌÌ?

56 . L 1, B E R I tem veniunt, & multa reperiri poffunt. De iis re bus rogo vos, ut cogitationem fufcipiatis, Cn. Ma gium Pompeji præfe&tum deprehendi fcilicet , & meo inftituto ufus fum,& eum ftatim miffum feci.

Jam duo praefe&ti fabrùm Pompejiin meam potefta tem venerunt, & à me miffi funt. Si volent grati.

effe, debebunt Pompejum hortari , ut malit mihi

effe amicus quàm iis, qui & illi,& mihi femper fue runt inimiciffimi : quorum artificiis effé&tum eft, ut Refp. in hunc ftatum perveniret. Valete.

M. T. C. CÆSAR I S. P. D. . . Att. lib. 9. Epifi. 13. legi tuas literas, quas à Furnio noftro acce

37.

-

Ul',

peram , quibus mecum agebas , ut ad ur bem effem , te velle uti meo confilio & dignitate

meâ : minùs fum admiratus. De gratia & de ope quid fignificares, mecum ipfe quærebam : fpe ta men deducebar ad eam cogitationem, ut te pro tua admirabili, ac fingulari fapientia , de otio, de pace, de concordia civium agi velle arbitrarer , & ad

eam rationem exiftimabam fàtis aptam effe & na turam, & perfonam meam. Quod fi ita eft , & fi

qua de Pompejo noftro tuendò, & tibi, & Reip. reconciliando, cura te attingit; magis idoneum , quàm ego fum , ad eam caufam profe&ò reperies neminem, & qui illi femper, & fenatui, cùm pri mùm potui, pacis author fui. Nec fumptis armis

belli ullam pártem attigi, judicavique te eo bello violari, contra cujus honorem, populi Romani be neficio conceffum inimici, atque invidi niterentur. Sed

s E c u N D u s.

.

57

Sed ut eo tempore non modò ipfe author dignitatis tuæ fui,verùm etiam cæteris aüthor ad te adjuvan

dum : fic me nunc Pompeji dignitas vehementer movet. Aliquot enim funt anni, cùm vos duos ele gi , quos præcipuè colerem, & quibus effem, ficut

fum, amiciffimüs. Quamobrem à te peto, vel po tiùs precibus omnibùs oro, & obteftör, ut in tuis maximis curis aliquid impertias temporis huic quo que cogitationi, ut tuo beneficio bonus vir, gra

tus, pius denique effe in maximi beneficii memoria poffim. Quæ fi tantùm ad me ipfum pertinerent, fperarem me à te tamen impetraturum : fed ut ar bitror, & ad tuam fidem, & ad Remp. pertinet, me & ad pacem utriufque veftrúm, & ad civium cQn

cordiam, per te quàm accommodatiffimum confer

vari. Ego, cùm antea tibi de Lentulo gratias egif fem, cùm ejus faluti, qui mihi fùerat, fuiffes: tamen ejus literis le&is, quäs ad me gratiffimo animo de tua liberalitate , beneficioque mifit, eandem me falutem à te accepiffe putavi, quam ille : in quem»

fi me intelligis effe gratum, cura obfecro, ut etiam in Pompejum efie poffim. Vale. L. T. COR. BALBUIS M. T. C. IMP. S. P. D.'

4tt. lib. 9. Epifi. 16.

38.

CÉÉ; nobis literas

perbreves mifit,

£g?

O. exemplum fub(cripfi. Brevitate Epiftolae fcire poteris, eum valüe effe diftentum, qui tanta de re tam breviter fcripferit. Si quid præterea novi fue

rit, ftatim tibi fcribam. Caefar Oppio , Cornelio

áue S. Ad VII. Id. Mart. Brundufium veni : ad \

„~

, D 5

1 nú

58 L 1 B £ K. murum caßra pofui: Pompejus eft Brundufii : mi fit ad me C. Magium de Pace, quæ vifa funt, re fpondi. Hoc vos ftatim fcire volui. Cùm in fpem venero de compofitione aliquid me conficere , fta-

tim vos certiores faciam. Valete. Quomodo me nunc putas, mi Cicero, torqueri; poftquam rurfus in fpem pacis veni, ne qua res compofitionem eo

rum impediat ? namque quod abfens facere poffum opto : quòd fi unà effem, aliquid fortaffe proficere poffem. Nunc exfpe&tatione crucior. Vale.

M. T. c. T. P. ATTICO S. P. D. 3 9•

Att. lib. 1o. Epjff. 2.

-

E$? cùm accepiffem tuas literas Nonis Aprilis, _A quas Cephalio attulerat, effem que Minturnis poitridiè manfurus, & inde protinus : fuftinui me in Arcano fratris, ut dum aliquid certius afferretur, occultiore in loco effemus, agerenturque nihilomi nus, quæ finè nobis agi poffunt. Jam adeft , & ani mus ardet, nec e(t quicquam quò , & quà : fed hæc noftra erit cura , & peritorum. Tu tamen quoad poteris, ut adhuc fecifti , nos confilio juva bis. Res funt inexplicabiles , fortunæ funt com mittenda omnia, finè fpe conamur ulla. Melius fi quid acciderit, mirabimur. Dionyfium nolim ad me profe&um , de quo ad me Tullia mea fcripfit : fed

& tempus alienum eft, & homini non amico noftta incommoda, tanta praefertim, fpectaculo effe nol ç : cui te meo nomine inimicum effe nolo. â iCe

cE.

s9

s E c u N D u s. CÆSAR IMP. M. T. C. IMP. S. D. *

-

• , 4tt. lib. 1o. Epift. 9. ' 4o. • Tfi te nihil temerè, nihil imprudenter fa&u rum judicâram , tamen permotus hominum famâ, fcribendum ad te exiftimavi , & pro noftra

benevolentia petendum, ne quo progredereris, in clinatâ jam re, qua integra etiam progrediendum tibi non exittimâffes : Namque & amicitiae gravio rem injuriam feceris, & tibi minùs commodè con fulueris, fi non fortunæ obfecutus videbere. Omnia enim fecundiffima nobis, adverfiffima illis accidiffe videntur : nec caufam fecutus (eadem enim tum

fuit, cùm ab eorum confiliis abeffe judicàfti) fed meum aliquod fa&um condemnáffe videbere : quo

mihi gravius abs te nihil accidere poteft : Quòd ne fàcias, pro jure noftrae amicitiæ à te peto. Poftre mò quid viro bono, & quicto, & bono civi magis convenit, quàm abeffe à civilibus controverfiis ? Quod nonnulli cùm probarent, periculi causâ fe qui non potuerunt.

Tu explorato & vitæ meæ

teftimonio, & amicitiæ judicio, neque tutius, ne que honeftius reperies quicquam , quàm ab omni ' contentione abeffe.

Vale.

M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. Ant. lib. II. Epjff. 18. 4I. E illius ab Alexandria difceffu nihil adhuc ru

moris : contraáue opinio, valde effe impe ditum. Itaque nec mitto, ut conftitueram , Cice

ronem, & te rogo, ut me hinc expedias. Quod -

V 1s

6o

-

•L

1

B

E

R

vis enim fupplicium levius eft hac manfione. Hac

.

de re & ad Antonium fcripfi, & ad Balbum , & ad . Oppium. Sive enim bellum in ltalia futurum eft, five claffibus utetur, hîc me effe minimè convenit: quorum fortaffe utrumque erit. Alterum certè in

tellexi omnino ex Oppii (ermone, quem tu mihi

fcripfifti, quæ iftorum via effet. Sed, ut eam fie &tas, te rogo.

Nihil omnino jam exfpe&to , nifi

miferum. Sed hôc perditius , in quo nunc,fum,

fieri nihil poteft. Qùare cum Antonio loquate ve lim : & cum iftis, & rem ut poteris, expedias, &

mihiquamprimùm de omnibu§ rebus refcribas. Va le. ' XII. Calend.

Quintil.

M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. / 42• Att. lib. I I. Epiß. 21.

UIhm tuis dare poffem literas , non prætermifi , etfi quid fcriberem , non habebam. Tu ad

nos & rariùs fcribis, quàm folebas,& breviùs : cre do quia nihil habes, quod me putes libenter legere,

aut audire poffe. Verumtamen velim, fi quid erit,

qualecunque erit, fcribas. Eft autem unum, quod mihi fit optandum, fi quid agi de pace poffit : quod nulla equidem habeo in fpe : fed quia tu leviter in terdum fignificas, cogis me fperare , quod optan dum vix eft.

Philotimus dicitur. fecedere Idibus

Sex. nihil habeo de eo ampliùs.

Tu velim ad ea

mihi refcribas, quae ad te antea fcripfi.

Mihi tan

tum temporis fàtis eft, dum in peffimis rebus ali- . , quid caveam, qui nihil unquam cavi. Vale. Xl. Calend. Sextil. M.

-

,

s £ c u N D u s.

6r

M. ANTONius COS. M..T. c. s. P. D. •

43•

Att. lib. 14. Epif. 14.

Ccupationibus eft fa&um meis, & fubitâ tuâ profe&ione, ne tecum coram de hac re age rem : quam ob caufam vereor, ne abfentia mea le

vior fit apud te. Quòd fi bonitas tua refponderit. judicio meo, quod femper habui de te, gaudebo. A Cæfare petii , ut Seftium Clodium reftitucret : ìmpetravi. Erat mihi in animo etiam tum , fic uti beneficio ejus, fi tu conceffiffes, quo magis laboro,

ut tuâ voluntate id per mefacere nunc liceat. Quod fi duriorem te ejus miferæ & affliétæ fortunæ præ bes: non contendam ego adversùs te, quanquam videor , debere tueri commentarium Cæfaris. Sed

meherculè fi humaniter , & (apienter, & amabili ter in me cogitare vis, fàcilem te profe&tò præbebis: & voles P. Clodium in fpe optima puerum pofitum

exiftimare, non te infe&tatum effè, cùm potueris^ amicos paternos. Patere obfecro te pro rep. videri geffiffe fimultatem cum patre ejus: non contempfe ris hanc familiam. Honeftiùs enim & libentiùs de

ponimus inimicitias Reip. nomine fufceptas, quàm contumaciæ : me deinde fine ad hanc opinionem jam rfunc dirigere puerum , & tenero animo ejus perfuadere, non effe tradendas pofteris inimicitias.

Quanquam tuam fortunam,Cicero,ab omni pericu ldTabeffe certum habeo : tamen arbitror, malle te quietam feneëtutem, & honorificam potiùs agere quàm follicitam. Poftremò meo jure te hoc bene

ficium rogo, nihil enim non tuâ causâ feci. *.

Quo: 1

62

\

z 1 R Ε R

fi non impetro, per me Clodio daturus non fum, ut intelligas, quanti apud me atathoritas tua fit: at

que eo te placabiliorem præbeas. Vale.

M. T. C. PLANCO PR. DES. S. P. D. • 44•

Att. lib. I6. Epiff. 2o.

Gnofce mihi, quòd cùm antea accuratiffimè de Buthrotiis ad te fcripferim, eadem de re fæpiùs

fcribam. Non meherculè, mi Plance, facio, quòd parùm confidam, aut liberalitati tuæ, aut nóftrae âmicitiæ : fèd cùm tanta res agatur Attici noflri,

nunc verò etiam exiftimatio,ut id, quod probavit, Coff. nobis teftibus & obfignatoribus, qui & decre

tis & refponfis Cæfaris interfueramus , videbatur obtinere potuiffe, præfertim cùm tota poteftas ejus rei tua fit, ut ea , quæ Coff. decreverunt, fecun dùm Cæfaris decreta & refponfa , non dicam com

probes , fed ftudiosè libenterque comprobes. Id mihi fic erit gratum, ut nulla res gratior effe poffit. Etfi jam fperabam, cùm has literas accepifIes,fore, ut ea, quæ fuperioribus literis à te petiiffemus, im

petrata effent : tamen non faciam finem rogandi, quoad nobis nuntiatum erit, te id feciffe, quod ma gna cum fpe exfpe&tamus. Deinde etiam confido

fore, ut alio genere literarum utamur, tibique pro tuo fummo beneficio gratias agamus. Quod fi ac ciderit, velim fic exiftimes, non tibi tam Atticum,

cujus permagna res agitur, quàm me , qui non minùs laboro,'quàm ille, obligatum fore. Vale. 1M. T.

'

s E c U N D u *$.

63

M. T. C. CAPiTONi S. P. D. Att. lib. 16. Epiff. 21.

* 45.

-

On dubito, quin mirere, atque etiam floma chere, quòd tecum de eadem re agam [æpiùs. Hominis familiariffimi,& mihi omnibus rebus con

' jun&tiffimi, permagna res agitur, Attici : cognovi ego tua ftudia in amicos , etiam in te amicorum : multùm potes nos apud Plancum juvare.

Novi

humanitatem tuam. Scio quàm fis amicis jucun dus. Nemo nos in hac caufa plus juvare poteft, quàm tu. Et res ipfa eft firma , ut debet effe , quam Coff. de confilii fententia decreverunt , cùm

& lege, & S. C. cognofcerent: tamen omnia pofita putamus in Planci tui liberalitate : quem quidem arbitramur cùm officii tui, & Reip. causâ decretum

Coff. comprobaturum , tum libenter noftrâ causâ effe fa&urum. Adjuvabis igitur mi Capito. Quod ut fàcias, vehementer etiamatque etiamrogo.'

le.

•®3222333 23220

L 1 B £ R 11.



s E R v I us s u L P I T I u s M. T. CICERONI S. P, D.

Fam. lib. 4. Epiff. 5.

I.

YOfteaquàm mihi renuntiatum eft de obitu Tul liæ filiæ tuæ, fanè quàm pro eo , ac debui, graviter moleftèque tuli, communemque eamlami• ca -

-



-

64

L

1 B

lamitatem exiftimavi.

E

R.

]

Quj fi iftic affuiffem, ne

que tibi defuiffem , coramque meum dolorem de clarâßem. Etfi genus hoc confolationis miferum at

que acerbum eft , propterea quia per quos id fieri debet, propinquos & familiares ipfi pari moleftiâ af ficiuntur, neque finè lachrymis multis id conari

queunt, ut magis ipfi videantur aliorum confola tione indigere, quàm aliis poffe fuum officium præ ftare : tamen quæ in præfentia mihi in mentem ve

nerunt, decrevi brevi ad te perfcribere : non quòd ea te fugere exiftimem , fed quòd forfitan dólore impeditus minùs ea perfpicias. Quid eft, quòd tan toperè te commoveat tuus dolor Inteftinus? cogita,

quiemadmodum adhuc fortuna nobifcum egerit : ea fiobis erepta effe, quæ hominibus non minùs quàm liberi chara effe debent, patriam, honeftatem, di- ` gnitatem, honores omnes : hoc uno incommodo

addito, quid ad dolorem adjungi potuit? aut qui non in illis rebus exercitatus animus callere jam debet,

atque omnia minoris exiftimare ? An illius vicem , credo,doles? quoties in eam cogitationem neceffe eft, ut tu veneris, & nos fæpè incidimus , hifce

temporibus non peffimè cum iis effe a&um, qui bus finè dolore licitum eft mortem cum vita com

mutare ? Quid autem fuit, quod illam hoc tempo re ad vivendum magnopere invitare poffet ? quæ

res ? quae fpes? quod animi folatium ? ut cum ali quo adolefcente primario conjunéta, ætatem age

ret ? licitum eft tibi, (credo) pro tua dignitate ex hac juventute generum deligere, cujus fidei liberos tuos, te tutò committere putares. An ut ea libe IOS

!

T E R T 1 u s. ` ' '

, 65

ros ex fe pareret, quos cùm florenteis videret, læ taretur ? qui rem à parente traditam per fe tenere

poffent ? honores ordinatim in Repub. petituri ef fent? in amicorum negotiis libertate fuâ uterentur ? quid horum fuit, 'quod non priufquàm datum eft, ademptum fit ? At verò mialum tit liberos amittere.

Malum, nifi hoc pejus (it, hæc fufferre & perpeti. Quæ res mihi non mediocrem confolationem attu lit, volo tibi commemorare : fi fortè eadem res tibi

minuere dolorem pofIit. Ex Afia rediens, cùm ab Ægina Megaram versùs navigarem, coepi regiones circumcirca profpicere : poft me erat Ægina, an te Megara, dextrâ Pyraeus , finiftrâ Corinthus :

quæ oppida quodam tempore florentiffima fuerunt: nunc proftrata, & diruta ante oculos jacent. Coe pi egomet mecum fic cogitare : Heu, nos homun culi indignamur, fi quis noftrùm interiit , aut occi

fus eft, quorum vitâ brevior effe debet, cùm uno loco tot oppidorum cadavera projetta jaceant ! Vifne tu te, Servi, cohibere, & meminiffe homi

nem te effe natum ? Crede mihi , cogitatione eâ non mediocriter fum confirmatus. Hoc idem fi tibi

videtur, fac ante oculos tibi proponas : modò uno tempore tot viri clariffimi interierunt : de imperio

præterea tanta diminutio fa&a eft : omnes provin ciæ conquaffatæ funt: in uaius mulierculæ animula fi jaéturâ fa&a fit, tantoperè commoveris ? Quæ, fi hoc tempore non fuum diem obiiffet, paucis poft annis tamen ei moriendum fuit : quoniam homo nata fuerat.

Etiam tu ab hifce rebus animum,ac

cogitationem tuam avoca, atque ea potiùs remini .

B.

fcere,

66

L 1 8 E R

fcere , quæ digna tuâ perfonâ funt : illam, quàm diu ei opus fuerit, vixiffe : unà cum Republ, fuiffe: te patrem fuum, prætorem, confulem, augurem vidiffe : adolefcentibus primariis nuptam fuiffe : omnibus bonis propè perfun&tam effe : cùm Refp.

occideret, vitâ exceffiffe. Quid eft, quod tu aut illa cum fortuna hoc nomineTqueri poffitis ? deni ue noli te oblivifci Ciceronem effe : & eum, qui ' aliis confueveris praecipere, & dare confilium: nec

imitare malos medicos, qui in alienis morbis profi tentur, fed tenere medicipae fcientiam : ipfi fe cu rare non poffunt : fed potiùs, quæ aliis tutè præci pere foles, ea tutè tibi fubjice, átque apud animum propone. NuLLus DoLOR EST, QUEM NON LONGIN QuITAS TEMPORIS MiNuAT ATQue MoLLIAT. Hoc te exfpe&are tempus tibi turpe eft : ac non ei rei

fàpientiâ tuâ te occurrere. Quòd fi quis etiam in feris fenfùs eft : qui illius amoF in te fuit, pietasque in omnes fuos, hoc certè illa te facere non vult. Da hoc illi mortuæ : da ceteris amicis ac familiari

bus, qui tuo dolore moerent : da patriæ : ut fi qua

in re opus fit, operâ & confilio tuo uti poffit. De nique quoniam in eam fortunam devenimus , ut etiam huic rei nobis ferviendum fit : noli commit

tere, ut quifquam te putet, non tam filiam, quàm Reip. tempora & aliorum vi&oriam lugere. Plura

me ad te de hac re fcribere pudet,ne videar pruden tiæ tuæ diffidere. Quare fi hoc unum propofuero, finem fàciam fcribendi.Vidimus aliquoties fecundam pulcherrimè te ferre fortunam, magnamque ex ea re te laudem adipifci : fàc aliquando intelligamus, ad

r £ R r 1 u s.

,

67

adverfam quoque te æquè ferre poffe, neque id ma jus, quàm debeat, tibi onus videri: ne ex omnibus

virtutibus hæc una tibi videatur deeffe. Quod ad me attinet , cùm te tranquilliore animo, effe co gnovero, de iis rebus, quæ hîc geruntur, quemad modum que fe provincia habeat, certiorem te fa ciam.

Vale.

m

'

Fam. lib. 4. Epiff. 6, verò,Servi,vellem, ut fcribis, in meo gra `a viffimo cafu affuiffes. Quantum enim præfens me adjuvare potueris & confòlando, & propè æquè dolendo, fàcilè ex eo intelligo, quòd literis tuis le• 2.

E$

&tis aliquantulum acquievi. Nam & ea fcripfifti, quæ levare luëtum poffent : & in me confolando, non mediocrem ipfe animi dolorem adhibuifti. Servius tamen tuus omnibus officiis, quæ illi tem

pori tribui potuerunt, declaravit, & quanti ipfe me faceret, & quàm fuum talem erga me animum tibi gratum putare fore : cujus officia jucundiora

fcilicet fæpè mihi fuerunt, nunquam tamen gratio ra. Me autem non oratio tua folùm,& focietas pe nè ægritudinis, fed etiam authoritas confolatur, Turpe enim effe exiftimo, me non ita ferre cafum meum, ut tu tali fapientiâ præditus ferendum pu tas. Sed opprimor interdum : & vix refifto dolori, quòd ea me (olatia deficiumt , quæ ceteris , quo

rum mihi exempla propono, fimili in fortuna non defuerunt, Nam & Qu. Maximus, qui filium con fularem clarum ·

·

virum,$ magnis rebus geftis • Et 2.

•,

!it ?

-

68

L ^1

B E R

`

fit : & L. Paulus, qui duos feptem diebus, & no fter Gallus , & M. Cato , qui fummo ingenio ,

fummâ virtute filium perdidit : iis temporibus fue runt , ut eos tamen ipforum dignitas confolaretur

ea, quam ex Republ. confequebantur. Mihi au tem amiffis ornamentis iis , quæ ip(e commemoras,

quæque eram maximis laboribus adeptus , unum manebat illud folatium , quod ereptum eft. Non amicorum negotiis, non Reip. procuratione impe diebantur cogitationes meæ, nihil in foro agere li bebat: afpicere curiam non poteram: exiftimabam,

id quod erat , omnes me & induftriæ meæ fru&us, & fortunæ perdidiffe. Sed cùm cogitarem hæc mihi

tecum,& cum quibufdam aliis effe communia : & cùm frangerem jam ipfe me, cogeremque illa ferre tolleranter, habebam quò confugerem , ubi con quiefcerem, cujus in fermone & fuavitate omnes curas, doloresáue deponerem. Nunc autem hoc

tam gravi vulnere etiam illa, quæ confenuiffe vide bantur, recrudefcunt : non enim , ut tum me à

Rep. moeftum domus excipiebat, quæ levaret: fic, nunc domo moerens, ad Rempub. confugere pof

fum, ut in ejus bonis acquie(cam. Itaque & do mo abfum, & foro, quòd nec eum dolorem, quem à Rep. capiQ , domus jam confolari poteft, nec do

mefticum Refp. . Quò magis te exfpe&to,teque vi dere quamprimùm cupio : Major mihi ratio afferri

nulla poteft , quàm conjunétio confuetudinis, fer monumque noftrorum : quanquam fperabam tuum adventum ( fic enim audiebám) appropinquare. Ego autem, cùm multis de caufis te éxopto quam • , primùm

r E R T 1 u s.

69 primùm videre , tum etiam, ut antè commente mur inter nos, quâ ratione nobis traducendum fit; hoc tempus, quod eft totum ad unius voluntatem accommodandum , & prudentis & liberalis, & (ut perfpexiffe videor) nec à me alieni, & tibi amicif

fimi. Qupd cùm ita fit, magnae tamen eft delibera tionis, quæ ratio fit ineunda nobis, non agendi ali

quid, fed illius conceffu& beneficio quiefcendi.Vale.

M. T. C. LUCEIO Q. FILIO S. p. D. Fam. lib. 5. Epift. 12. , f^Oram me tecum eadem hæc agere fæpè conan 3.

tem deterruit pudor quidam penè fubrufticus, quæ nunc exponam abfens audaciùs : epiftola enim non erubefcit. Ardeo cupiditate incredibili, neque ut ego arbitror, reprehendendâ, nomen ut noftrum

fcriptis illuftretur & celebretur tuis. Quod etfi mi• hi fæpè oftendis te effe faëturum : tamen ignofcas velim huic feftinationi meæ. Genus enim fcripto rum tuorum , etfi erat femper à me vehementer exfpe&tatum, tamen vicit opinionem meam : me

άue ita vel cepit, vel incendit, ut cuperem quàm celerrimè res noftras monirnentis commendari tuis.

' Non enim me (olùm commemoratio pofteritatis ad fpem quandam immortalitatis rapit, fed etiam illa cupiditas, ut vel authoritate teftimonii tui, vel

indicio benevolentiæ , vel fuavitate ingenii vivi perfruamur. Neque tamen hæc cùm fcribebam , eram nefcius, quantis oneribus premerere fùfcepta rum rerum & jam inftitutarum : fed quia videbam,

Italici belli& civilis hiftoriam jam penè à te effe per -

E 3

f&&tam

/

7o

-

L 1 B E R

fe&am (dixeras autem mihi, te reliquas res ordiri) deeffe mihi nolui, quin te admonerem, ut cogita res, conjunétè ne malles cum ceteris rebus noftra

contexere, ut multi Græci fecerunt , Califthenes Troicum bellum, Timæus Pyrrhi, Polybius Nu mantinum, qui omnes à perpetuis fuis hißoriis ea,

quæ dixi bella, feparaverunt : tu quoque ita civi lem conjurationem ab hoftilibus externisque bellis fejungeres. Equidem ad noftram laudem non mul tùm video intereffe : fed ad properationem meam , quiddam intereft, non te exfpe&tare donec ad lo cum venias, ac ftatim caufam illam totam, & tem

pus arripere. Et fimul fi uno argumento unaque in perfona mens tua tota verfabitur, cerno jam ani- » mo, quantò omnia uberiora atque ornatiora futura fint. Neque tamen ignoro, quàm impudenter fa ciam, qui primùm tibi tantum oneris imponam

(poteft enim mihi denegare occupatio tua) deinde etiam ut ornes me, poftulem. Quid fi illa tibi non

tantoperè videntur ornanda ? SED TAMEN Qui se m£E verecundiæ fines tranfierit, eum bene & navi

ter oportet effe impudentem. Itaque te planè etiam atque etiam rogo, ut & ornes ea vehementiùs,

î

fortaffe fentis,& in eo leges hiftoriæ negligas, gratiamque illam (de qua fuaviffimè quodam in proëmio fcripfifti) à qua te affici non mägis potuif fe demonftras, quàm Herculem Xenophontium il lum à voluptate. Ea fi me tibi vehementiùs coííen

dabit, nè afpernere, amorique noftro plufculum etiam quàm concedit veritas, largiare. Quòd fi te

adducemus,ut hoc fufcipias, erit (ut mihi perfua -

-

deo)

ι -

\

71

3r E R T 1 u $.

deo) materies digna fàcultate,& copiâ tuâ, Aprin £ipio enim conjurationis ufque ad reditum no ftrum , videtur mihi modicum quoddam corpus confici poffe , in quo & illâ poteris uti civiliùm commutationum fcientiâ, vel in explicandis caufis rerum novarum , vel in remediis incommodo

rum , cùm & reprehendes ea , quae vituperanda duces 5 & quæ placebunt, exponendis rationibus comprobabis. Et fi liberiùs, ut confuevifti , agen dum putabis , multorum in nos perfidiam , infi dias, proditionem notabis. Muitam etiam cafus noftri tibi varietatem in fcribendo fuppeditabunt,

plenam cujufjam voluptatis, quæ vehementer ani mos hominumh in legendo fcripto retinere poffit. ~Nihil eft enim aptius ad dele&ationem Le&toris,

quàm temporum varietates, fortunaeque viciffitu

dines, quæ etfi nobis optabiles in experiendo non fuerunt, in legendo tamen erunt jucundae. Habet enim præteriti doloris fecura recordatio dele&atio nem : ceteris verò nulla perfunétis propria moleftia,

cafus alienos finè ullo dolore intuentibus,etiam ipfa mifericordia eft jucunda. Quem enim nofirùm ille moriens apud Mantinæam EPAMINuNDAs non cum quadam miferatione dele&tat? qui tum denique fibi avelli jubet fpiculum , pofteaquam ei percontanti

diétum eft, clypeum effe falvum: ut ctiam in vul ' neris dolore æquo animo cum laude moreretur. Cujus ftudium in legendo non ere&tum Themiftoclis

fugâ, redituque retinetur ? Etenim ordo ipfe Anna lium mediocriter nos retinet , quafi enumeratione faftorum. • At viri fæpè excellentis ancipites, va

E4

,

^

riiáue

72

-

L

I

B

E

R.

riique cafus , habent admirationem , exfpe&tatio nem, lætitiäm , moleftiam , fpem , timorem : fi verò exitu notabili concluduntur, expletur animus

jucundiffimæ le&tionis voluptate. Quod mihi ac

ciderit optatius, fi in hac fententia Tfueris , ut à continentibus tuis fcriptis, in quibus perpetuam re rum geflarum hiftoriam comple&teris , fecernas hanc quafi fabulam rerum, eventorumque noftro rum. Habet enim varios aétus, multasque a&iones, & confiliorum & temporum. Ac non vereor, ne affentatiunculâ quadam aucupari tuam gratiam vi dear , cùm hoc demonftrem, me à te potiffimùm

ornari , celebrarique velle. Neque gnim tu is es, qui , qui fis, nefcias : & qui non eos magis , qui te non admirentur, invidos, quàm eos, qui laudcnt , affentatores arbitrere. Neque autem ego fum ita demens, ut me fempiternæ gloriæ per eum com mendari velim , qui non ipfe quoque in me com mendando propriam ingenii gloriam confequatur. Neque enim Alexander ille gratiæ causâ ab Apelle potiffimùm pingi, & à Lyfippo fingi volebat, fed quòd illorum artem cùm ipfis, tum etiam fibi glo riæ fore putabat. Atque illi artifices corporis fimu- . lacra ignotis nota faciebant: quæ vel fi nulla fint, nihilo funt tamen obfcuriores clari viri.

Nec mi

nùs enim eft Spartiates ille Agefilaus perhibendus, qui neque piétam, neque fictam imaginem fuam paflus eft effe , quàm qui in eo genere laborârunt.

UInus enim Xenophontis libellus in eo Rege laudan do facilè omnes imagines hominum, ftatuasque fu peravit. Atque hoc præftantius mihi fuerit, & ad -

·

laeti

· / -

T E R T 1 u s, - 73 lætitiam animi, & ad memoriæ dignitatem, fi in tua fcripta pervenero, quàm fi in ceterorurn: quòd non

ingenium mihi folüm fuppeditatum fuerit tuum (ficut TimoleontiàTimeo aut ab Herodoto Themi fiocli) fed etiam authoritas clariffimi & fpe&atiffi

mi viri , & in Reip. maximis graviffimisque caufis cogniti, atque in primís probati: ut mihi noh folùm præconium (quod cùm in Sigæum veniffet Alexan

der, ab Homero Achilli tributum effe dixit) fed

etiam grave teitimonium impertitum clari hominis magnique videatur. Placet enim Heétor ille mihi Nævianus, qui non tantùm laudari fe lætatur , (ed

addit etiam, à laudato viro. Quod fi à te non im petro, hoc eft, fi qua te res impedierit (neque enim

fas effe arbitror, quicquam me rogantem abs te non impetrare) cogar fortafsè facere, quod nonnulli fæ pè reprehendunt : fcribam ip(e de me : multorum tamen exemplo, & clarorum virorum. Sed quod te non fugit, haec funt in hoc genere vitia,ut & vere

cundiùs ipfi de fe fcribant néceffe eft,fi quid eft lau dandum : & prætereant,fi quid fortè reprehenden dum eft. Accedit etiam ut minor fit fides , minor

authoritas, multi denique reprehendant, & dicant, verecundiores effe præcones ludorum Gymnico rum, qui cum ceteris coronam impofuerunt vi&to

ribus, eorumque nomina magnâ voce pronuntiave runt, cùm ipfi ante ludorum miffionem coronâ do

nentur, alium præconem adhibeant, ne fuâ voce ipfi fe viétores effe prædicent. Hæc nos, vitare cupi

mus, & fi recipis caufàm noftram, vitabimus, idque ut facias, rogamus. Ac ne fortè mirere, cur, cùm -

E 5

mihi

74

-

z 1 B £ R

-

mihi fæpè oftenderis, te accuratiffimè noftrorum temporum confilia atque eventus literis mandatu rum, à te id nunc tantoperè, & tam multis verbis ' petamus. Illa nos cupiditas incendit, de qua initiò

fcripfi fe(tinationis: quòd alacres animo fumus, ut & ceteri viventibus nobis ex libris tuis nos cogno

fcant, & nofinetipfi vivi gloriolànoftrâ perfruaiiiur. His de rebus quid aëturus fis, fi tibi nön efl mole ftum, refcribas mihi velim. Si enim fufcipis caufam, conficiam commentarios rerum omnium. Sin au

tem differs me in tempus aliud, coràm tecum lo quar. Tu interea non ceffabis, & ea quæ habes in

ftituta, perpolies, nosque diliges. Vale. 4•

M. T. C. T. P. ATTICO S. P. D. Att. lib. 8. Epift. 3• -* * -

M*$ & miferrimis rebus perturbatus fum. Coram mihi tecum poteftas deliberandi non eft, uti tamen tuo confilio volui. Deliberatio au tem omnis hæc eft : Si Pompejus Italiâ excedat

(quod eum fà&urum effe fufpicor) quid mihi agen dum putes ? & quò faciliùs confilium dare poffis, quid in utramque partem mihi in mentem veniat, explicabo brevi.

Cùm merita Pompeji fumma

erga fàlutem meam , fàmiliaritasque , quæ mihi cum eo eft, tum ipfa Reip. caufà me adducit, ut mihi vel confilium meum cum illius confilio vel

fortuna conjungenda effe videatur. Accedit illud, fi maneo , & illum comitatum optimorum & cla- . riffimorum civium defero, cadendum eft in unius poteftatem : qui etfi multis rebus fignificat fe no bis _



r E R r 1 u s.

75

bis effe amicum, & ut effet, à me eft (tutè fcis) propter fufpicionem hujus impendentis tempeftatis multò antè provifum : tamen utrumque confide randum eft , & quanta ei fides fit habenda , & fi maximè exploratum fit, eum nobis amicum fore, fitnè viri fortis , & boni civis effe in ea urbe , in

|

qua cùm fummis honoribus, imperiisque ufus fit, res maximas gefferit , facerdotio fit ampliffimo præditus : non futurus (it fui juris : fubeundumque

„periculum fit cum aliquo fortè dedecore : fi quando Pompejus Rempub. recuperârit. In hac parte haec funt : Vide nunc quæ funt in altera. Nihil a&tum

eft à Pompejo noftro (apienter, nihil fortiter : ad de etiam nihil, nifi cóntra confilium, authorita

temάue meam. Omitto illa vetera , quòd iftum '

in Remp. ille aluit, auxit, armavit : ille legibus C. Metelli contra aufpicia ferendis author : ille Galliae

ulterioris adjun&tor: ille gener : ille in adoptando P. Clodio augur : ille reftituendi mei, quàm reti

' nendi ftudiofior : ille Provinciæ propagator : ille ab(entis in omnibus adjutor. Idem etiam tertio

, confulatu, poftquam effe defen(or Reip. coepit » contendit, ut decem T. Pl. ferrent: ut abfentis ra ^ tio haberetur : quod idem ip(e fanxit lege quadam

fua, Marcoque Marcello Coff. finienti provincias Gallias Cal. Mart. reftitit. Sed ut hæc omittam, quid fœdius, quid perturbatius , hoc ab urbe di fceffu ? five potiùs turpiffimâ fugâ ? quæ conditio non accipienda fuit potiùs, quàm relinquenda patria? Malæ conditiones erant , fateor, fed nunquid hoc

pejus ? At recuperabit Remp. Quando ? aut quid -



-

r. -

ad

76

L

1

B

E

R

ad eam fpem parati ? Non ager Picenus amiffus?

non patefa&um iter ad urbem ? non pecunia omnis & publica & privata adverfario tradita ? Denique nulla caufa, nullae vires, nulla fedes, quò concur

rant, qui Remp. defenfam velint. Apulia deleéta eft, inäniffima pars Italiæ, & ab impetu hujus belli remotiffima fuga , & maritima opportunitas vifa quaeri defperatione. Invitè cepi Capuam , non

quò munus illud defugerem , fed finè caufà , in qua nullus effet ordinum , nullus apertus privato rum dolor : bonorum autem effet aliquis, fed he bes, ut folet , & ut ipfe fenfiffem, multitudo , &

infimus quifque propenfus in alteram partem, mul ti mutationis rerum cupidi.

Dixi ipfe me nibil fu

fcepturum, finè præfidio, & finè pecunia. Itaque habui nihil omnino negotii , quod ab initio vidi,

nihil quæri praeter fugam. Eam fi nunc fequor,quo nam ? cum illo non , ad quem cùm effem profé-, êtus, cognovi in his locis effe Cæfarem , ut tutò Luceriam venire non poffem. Infero mari nobis

incerto curfu hyeme maximâ navigandum e(t. Age jam cum fratre, an finè ? cum filio ? an quomodo ? In utraque enim re fumma difficultas erit, fummus

animi dolor. Qui autem impetus illius erit in nos

abfentes, fortuìsque noftrís ? acrior , quàm in ceter6rum , quòd putabit fortaffe ia nobis violan dis aliquid fe habere populare. Age jam has com pedes, fafces, inquam, hos laureatos, haec effèrre

ex Italia quàm moleftum eft ? qui autem locus erit nobis tutus, ut jam placatis utamur flu&ibus, an

tequam ad illum vencrimus ? Quò autem, aut qua » ,

T E R T 1 u s.

.

'77

' quâ, nihil fcimus. At fi reftitero, & fuerit nobis in hac parte locus, idem fecero , quod in Cinnae

dominatione, & Marii Tyrannide L. Philippus, quod L. Flaccus, quod Quintus Mutius : quoquomodo ea res huic quidem cecidit : qui tamen ita dicere

folebat, fe id fore videre, quod fa&um eft : fed hoc malle quàm armatum ad patriæ moenia accedere. Aliter Thrafibulus,& fortaffe meliùs. Sed eft certa

quædam illa Mutii ratio atque fententia : eft etiam illa Philippi. ^ Et cùm fit neceffe fervire tempori,

& non amittere tempus cùm fit datum, fed in hoc ipfo habent tamen iidem fafces moleftiam. Sit enim nobis amicus, quod incertum eft : fed fit,de

feret triumphum ; non acciperéne periculofum fit; an accipere , invidiofum ad bonos ? O rem , in

quis, difficilem , & inexplicabilem. Atqui expli canda eft, qui autem fieri poteft ? Ac ne me exi

ftimâris ad manendum effe propenfiorem, quòd plu ra in eam partem verba fecerim : potefl fieri, quod fit in multis quæftionibus , ut res verbofior hæc fuerit, illa verior, Quamobrem ut maxima de re aequo animo deliberanti , ita mihi des confilium velim. Navis & in Cajeta eft parata nobis, & Brun dufii. Sed ecce nuntii fcribente me haec ipfà no&tu in Caleno, ecce literae, Cæfarem ad Corfinium, Do

mitium Corfinii cum firmo exercitu , & pugnare cupiente. Non puto etiam hoc Cn. noftrum com

miffurum, ut Domitium relinquat : Etfi Brundu fium Scipionem cum cohortibus duabus præmiferat,

legionem à Faufto confcriptam, in Siciliam fibi pla cere à Coff. duci, (cripferat ad Coff. Sed turpe Do mitium

,

78

*

.

L 1 B E R. mitium erit deferere, implorantem ejus auxilium :

eft quædam fpes, mihi quidem non magna,fed in his locis firma, Afranium in Pirenæo cum Trebo nio pugnàffe : pulfum Trebonium : etiam Fabium

tuum tranfiffe cum cohortibus. Summa autem, . Afranium cum magnis copiis adventare. . Id fi eft: in Italia fortaffe manebitur. Ego autem cùm effet. incertum iter Cæfaris (quòd vel ad Capuam, vel ad Luceriam iturus, putabatur) Leptam ad Pom pejum mifi cum literis, & ipfe ne quò inciderem,

reverti Formias.

Hæc te fcire volui, fcripfique

fedatiore animo, quàm proximè fcripferam , nul

lum meum judicium interponens , fed exquirens tuum.

Vale,

, ,

*_

-

- M. T. C. DOLABELLÆ COS. S. P. D. '

Att. lib. I4. Epjf. 19. ' Tfi contentus eram , mi Dolabella, tuâ glo riâ, fatisque ex ea magnam lætitiam, volup- s. tatemque capiebam :' tamen non poffum non con 5.

fiteri, cumulari me maximo gaudio, quòd vulgo

hominum opinio (ocium me adfcribat tuis laudibus. . Neminem conveni (convenio autem quotidiè plu rimos : Sunt enim permulti optimi viri, qui vale tudinis causâ in hæc loca veniunt: præterea ex mu nicipiis frequentes neceffarii mei) quin omnes,cùm te fummis laudibus ad coelum extulerunt , mihi continuò maximas gratias agunt. Negant enim fe dubitare, quin tu meis præceptis, & confiliis ob temperans praeftanti(fimum te civem & fingularem

Cofl. praebeas. Qgibus ego, quamquam veriffimè \ „ poffim

3r E R T 1 u $.'

79 .

• poffim refpondere, te quæ fácias, tuo judicio, & tuâ fponte fácere , nec cujufquam egere confilio : tamen neque planè affentior, ne imminuam tuam laudem, fi omnia à meis confiliis profe&a videntur :

neque valdè nego. Sum enim avidior etiam quàm fatis eft gloriæ : & tamen non alienum eft dignita te tuâ , quod ipfi Agamemnoni Regi Regum fuit honeftum, aliquem in confiliis capiendis Neftorem habere : mihi verò gloriofum , te juvenem Coff. florere laudibus,quafi alumnum difciplinæ meæ. L.

quidem Cæfar , cùm ad eum ægrotum Neapolim

venifiem, quanquam erat oppreffus totius corpo ris doloribus, tamen antè quàm ine planè faluta verat : O mi Cicero, inquit, gratulor tibi , cùm

tantùm vales apud Dolabellam , quantùm fi ego apud fororis filium valerem, jam falvi effe poffe mus. Dolabellæ verò tuo & gratulor , & gratias

ago : quem quidem poft te Confulem folum, pof- . füm vérè confulem dicere. Deinde multa de fà&to,

& de re gefta : tum nihil magnificentius, nihil præ- ' clarius a&tum unquam , nihil Reipubl. falutarius teftatus eft. Atque haec una vox omnium eft. A te ,

autem peto,ut me, hanc quafi fàlfam hæreditatem alienæ gloriae finas cernere, meque aliqua ex parte in focietatem tuarum laudum venire patiare.Quan quàm mi Dolabella (hæc enim jocatus fum) liben tiùs omnes meas, fi modò fint aliquæ meæ laudes,

ad te transfuderim , quàm aliquam partem exhau ferim ex tuis. Nam cùm te femper tantùm dilexe rim, quantùm tu intelligere potuifti, tum iis tuis fi&tis fic incenfus fum, ut nihil unquam in amore -

mihi

-

.

8o

' . L\ I

B

E

R

mihi fuerit ardentius. Nihil eft enim (mihi crede) virtute formofius, nihil pulchrius, nihil amabilius.

Semper amavi, ut fcis, M. Brutum , propter ejus fummum ingenium, fuaviffimos mores, fingularem probitatem, atque conftantiam : tamen ldibus Mart. tantum acceßit ad amorem , ut mirarer , locuin fuiffe augendi in eo, quod mihi jam pridem cumu latum etiam videbatur. Quis erat qui putaret ad eum amorem, quem erga te habebam, poffe aliquid accedere ? Tantum acceffit, ut mihi nunc denique

amare videar, àntè dikxiffe. Quare quid eft, quod ego te hortor, ut dignitati & gloriae fervias : Pro

ponam tibi claros viros , quod fàcere folent qui hortantur ? Neminem habeo clariorem quàm te ipfum : te imitere oportet , tecum ipfe certes, nec licet quidem tibi jam, tantis rebus geftis, non tui

fimilem effe. Quod cùm ita fit , hortatio non eft neceffària ; gratulatione magis utendum eft. Con tigit enim tibi, quod haud fcio an nemini, ut fum ma (everitas animadverfionis, non modò non invi

diofa, fed etiam popularis effet, & cum bonis omni bus, tum infimo cuique gratiffima. Hoc fi tibi fortunâ quadam contigiffet,gratulare felicitati tuæ: fed contigit magnitudine cùm animi, tum etiam ingenii, atque confilii. Legi enim concionem tuam, nihil illâ fapientius. Ita pedetentim tum acceffus à te ad caufam faéti, tum receffus, ut res

ipfa maturitatem tibi animadvertendi omnium con fenfu daret. Liberâfti igitur & urbem periculo,& civitatem metu. Neque folùm ad tempus maxi

mama utilitatem attulifti : fed etiam ad exemplum. Quo

-

T E R T I UI 3,

8I

Quo fàéto intelligere debes, in te pofitam effe Rem publ. tibique non modo tuendos, fed etiam ornan dos illos viros,à quibus initium libertatis profe&tum eft. Sed his de rebus coràm plura propediem, ut

fpero. Tu quoniam Rempubl. nosque confervas, fac ut diligentiffimè teipfum, mi Dolabella, cufto dias.

Vale.

I

-

M. T. C. BRUTO S. P, D. I. 3. ` "Oftrae res meliori loco videbantur. Scripta

6.

-

enim ad te certò fcio, quæ gefta funt, quales tibi fæpè fcripfiConfules, tales extiterunt. Cæfaris verò pueri mirifica indoles virtutis, utinam tam fa

cilè eum florentem, & honoribus, & gratiâ regere , ac tenere poffimus, quàm facilè adhuc tenuimus. Eft omnino illud difficilius : fed tamen non diffi Perfuafum eft enim adolefcenti , & maxi

dimus.

mè per me, ejus operâ nos efle falvos : & certè , nifiis Antonium ab urbe avertiffet, periiffent omnia. Triduo verò , aut quatriduo ante hanc rem pul

cherrimam,timore quodam perculfa civitas tota ad te fe cum conjugibus , & liberis effundebat , ea dem recreata adXII. Calend. Maji te huc venire,

quàm fe ad te ire malebat : quo quidem die ma gnorum meorum laborum, mulíarumque vigiliarum fru&tum cepi maximum, fi modò eft aliquis fruétus ex folida, veraque gloria. Nam tantæ multitudinis, quantam capit urbs nolira, concurfus eft ad me fà &us, ea cum ufque in Capitolium dedu&tus, maxi in roftris collocatusŠ mo clamore, atque

pug-

\ \

-

1

|

L 1 B £ R

82.

Nihil eft in me inane, neque enim debet. Sed ta men omnium ordinum confenfus , gratiarum a&tio, congratulatioque me commovet, propterea quòd popularem me effe in populi falute præclarum eft. Sed hæc te malo ab aliis audire.

Me velim de tuis

rebus, confiliisque facias diligentiffimè certiorem. -

Illudque confideres, ne tua liberalitas diffolutior vi deatur. Sic fentit Senatus, fic Populus Romanus :~

nullos unquam hoftes digniores omni fupplicio fuif fe, quàm eos cives, qui hoc bello contra patriam arma ceperunt : quos quidem ego omnibus fen tentiis ulcifcor, & perfequor , omnibus bonis ap probantibus. Tu quid de hac re fentias, tui judi cii eft. Ego fic fentio, trium fratrum unam , & eandem effe caufam. Confules duos,bonos quidem, fed duntaxat bonos amifimus. Hircius quidem in

ipfa viétoria occidit , cùm paucis diebus magno prælio antè viciffet. Nam Panfa fugerat, vulneri bus acceptis, quæ ferre non potuit. Reliquias ho ftium Brutus perfequitur, & Cæfar. Hoftes autem • omnes judicati , qui M. Antonii fe&tam fecuti funt. | Itaque id Senatufconfultum plerique interpretan tur etiam ad tuos, five captivos, five dedititios per

tinere. Equidem nihil differui duriùs, cùm nómi natim de C. Antonio decernerem: quod ita ftatue ram, à te cognofcere caufam ejus Senatum opor tere. X. Calend. Maji. ^ M. BRUTUS CICERONI S. P. D. 7.

B. 4•

-

-

UIantâ fim lætitiâ affe&tus cognitis rebus Bruti

notiri, & confulum, fàcilius eft tibi exiflimare, •

-

quàm

τ Ε R Τ I u s. . . - 83 quàm mihi (cribere, cùm alia laudo, & gaudeo áccidiffe , tum quòd Bruti eruptio non folùm ipfi falutaris fuit, fed etiam maximo ad vi&oriam adju- '

Quòd fcribis, trium Antoniorum unam atque eandem caufam effe, quid ego fentiam, mei judicii effe ftatuo nihil, nifi hóc, Senatûs, aut populi Romani judicium effe de his civibus,qui pugnantes -non interierint._ At hoc ipfum (inquies) iniquè mentO•

facis, quòd hoftilis animi in Rempubl. homines'ci

ves appelles: imò juftiffimè. Quod enim nondum

Senatüs cenfuit, nec populus Romanus juffit, id arroganter non præjudico, neque revoco ad arbi

trium meum. lllud quidem non muto, quod ei, quem me occidere res non coëgit, neque crudeliter

quicquam eripui, neque diffolutè quicquam remifi: habuique in mea poteftate quoad bellum fuit. Mul tò quidem honeftiùs judico magisque quod conce deré poffit Relpubl. miferorum fortunâ non dele &ari, quàm infinita tribuere potentibus, quæ cu

piditatem, & arrogantiam incendere poffint. Qua in re Cicero vir optime , ac fortiffime , mihique meritò & meo nomine, & Reipubl. cariffime, ni

' mis credere videris fpei tuæ: ftatimque ut quisque • aliquid re&è fecerit omnia dare , ac permittere, quáfi non liceat traduci ad mala confilia corruptum largitionibus animum, Quæ tua eft humanitas, aequo animo te moneri patieris, præfertim de com , muni fàlute : facies tamen quod tibi vifum fuerit,

etiam ego, cùm me docueris. Nunc Cicero, nunc

agendum eft, ne fruftra oppreffum effe Antonium gávifi fimus : néve femper primi cujufque mali ex • F 2

ciden•

1

-

84

,

L

•,

'

1

B

E

$.

cidendi caufa fit, ut aliud renafcatur illo pejus. Nihil jam neque opinantibus, aut patientibus nobis adverfi evenire poteft : in quo non cùm omnium

culpa, tum præcipuè tua futura fit , cujus tantam authoritatem Senatus, ac Populus Romanus non folùm effe patitur , fed etiam cupit, quanta maxi mè in libera civitate unius effe poteft : qugm tu non folùm bene fentiendo , (ed etiam prudenter tueri debes. Prudentia porrò, quæ tibi fupereft, nulla abs te defideratur , nifi modus in tribuendis

honoribus. Alia omnia fic abundè adfunt, ut cum quolibet antiquorum comparari poßint tuæ virtu

tes. UInum hoc grato animo, liberalique profe&tum, cautiorem , ac moderatiorem liberalitatem defide

rat. Nihil enim Senatus cuiquam dare debet, quod malè cogitantibus exemplo, aut præfidio fit. Itaque timeo de Confulatu, ne Cæfar tuus altiùs fe afcen

diffe putet decretis tuis, quàm inde, fi Conful fa&tus

fit, defcenfurum. Quòd fi Antonius ab alio reli &tum Regni inftrumentum occafionem regnandi habuit, quonam animo fore putas, fi quis authore non Tyranno interfe&o, fed ipfo Senatu putat fe imperia quælibet concupifcere poffe ? Quare tum & facilitatem, & providentiam laudabo tuam, cùm exploratum habere coepero, Cæfarem honoribus , quos acceperit , extraordinariis fore contentum. Alienæ igitur ( inquies ) culpæ me reum facies ?

prorfus alienae, fi provideri potuit, ne exifleret, quod utinam jam infpe&tare poffis timorem de illo meum. His literis fcriptis , te Confulem fa&tum

audivimus : tum verò incipiam proponere mihi •

remp.

'

r £ R r 1 u s.

85

remp. juftam , & jam fuis nitentem viribus,fi iftuc videro. Filius valet,& in Macedoniam cum equita

tu præmiffus eft. Idibus Majis ex caftris. Vale.

M. T. C.,ET Q. TIRONI S. P. D. 8.

Fam. lib. 16. Epift. 9, Os à te, ut fcis, difceffìmus ad IV. Nonas No vemb. Leucadem venimus ad VIII. Idus No

vemb. ad VII. A&ium : ibi propter tempeftatem ad

VI. Idus morati fumus : inde ad V. Idus Corcyram belliffimè navigavimus. Corcyræ fuimus ufque ad

XVI. Calend. Decemb. tempeftatibus retenti : Ad , XV. Calend. Decemb. à portu Corcyræorum ad Caffiopem ftadia CXX. proceffimus. Ibi retenti

ventis fuimus ufque ad IX. Calend.

Interea qui

cupidè profeéti funt , multi naufragia fecerunt. Nos eo die coenati folvimus. Inde auftro leniffimo, *coelo fereno no&te illâ, & die poftero in ftaliam ad

Hyâruntem ludibundi pervenimus : eodemque vento poftridie (id erat ad VII. Calend. Decemb.)

horâ qüartâ Brundufium venimus: eodemάue tem pore fimul nobifcum in oppidum introiit Terentia,

quæ te fàcit plurimi. Ad V. Calend. Decemb. fer vus Cn. Plancii Brundufii tandem aliquando mihi

à te exfpe&tatiffimas literas reddidit , datas Idib. No vemb. quæ me moleftiâ valdè levârunt : utinam omnino liberâffent. Sed tamen A(clapo medicus planè confirmat , propediem te valentem fore. Nunc quidem ego te hortor, ut omnem diligentiam adhibeas ad convalefcendum. Tuam prudentiam ,

temperantiam , amorem erga mc novi. Scio te F. 3.

*.

Orn

86

L 1 B E R.

omnia fa&urum, ut nobifcum quàm primùm fis. Sed tamen ita velim, ut ne quid propères. Sym phoniam Lyfonis velim vitâffes, ne in quartam heb domadam incideres. Sed quando pudori tuo ma luifti ob(equi, quàm valetudini, reliqua cura. Curio mifi , ut medico hónos haberetur, & tibi daret,

quod opus effet : me , cui juffiffet , curaturum equum , & mulum Brundufii tibi reliqui. Romæ vereor ne ex Calend. Jan. magni tumultus fint. Nos agemus omnia modicè. Reliquum eft , ut te

Hoc rogem, & à te petam, ne temerè naviges: So lent nautæ feftinare quaeflús fui causâ. Cautus fis mi Tiro: mare magnum, & difficile tibi reftat. Si

poteris cum Meffinio : (cautè is (olet navigare) fin. minùs, cum honefto aliquo homine , cujus autho ritate navicularius moveatur. , In hoc omnem dili

gentiam fi adhibueris, teque nobis incolumen præ ftiteris, omnia à te babebo. Etiam atque etiam nofter Tiro vale. Medico,Curio,Lyfonidé te fcripfi diligenti(fimè.

Vale, falve.

-

»##* *£**££**&*&*#**##**$**&*&* L I B E R

MARCUIS SERVIO I.

M%$';

I V.

TUILLIUIS SUILPITIO

S.

.

.

CICERO P,

D.

Fam. lib. 13. Epjff. 17. Curius , qui Patris negotiatur, mul

tis & magnis de caufis à me diligitur. Nam

& amicitia pervetus mihi cum eo eft, ut primùm

in forum venit, inftituta : & Patris cùm aliquoties , antea, tum proximè hoc mifèrrimo bello Domus • , ejus -



-

1

-

-

, Q u A R T u $.

87

ejus tota mihi patuit. Quâ, fi opus fuiffet, tam effem ufus , quàm meâ. IMaximum autem mibi vinculum cum eo eft, quafi fan&ioris cujusdam ne ceffitudinis, quòd eft Attici noftri familiariffimus, eumάue unum præter cæteros obfervat, ac diligit : quem fi tu jam fortè, cognoviffi , puto me hoc, quod fàcio, fàcere feriùs. Eâ enim eft humanitate, & obfervantiâ , ut eum tibi jam ipfum per, fe com

mendatum putem. Quod tamen fi ita eft , ma gnoperè à te quaefo , út ad eam voluntatem , fi quam in illum ante has meas literas contuli{li, quàm maximus poftea commendatione cumu ' lus accedat. Sin autem propter verecundiam fuam minùs fe tibi obtulit, aut eum nondum ha

bes fatis cognitum, aut fi quæ caufà eft, cur majo ris commendationis indigeat: fic tibi eum commen do, ut neque majore ftudio quemquam , neque ju

ftioribus de caufis commendare poffim. Faciámáue id, quod debent facere ii, qui religiosè, & finè am bitione commendant. Spondebo enim tibi vel po

tiùs fpondeo, in meque recipio, eos effe M. Curii mores, eamque tum probitatem , tum etiam hu manitatem, ut eum & amicitiâ tuâ, & tam accura tâ commendatione, fi tibi fit cognitus, dignum fis exiftimaturus. Mihi certè gratiffimum feceris, fi intellexero , has literas tantum , quantum fcribens

confidebam, apud te pondus habuiffe.

Vale.

M. T. C. QU. THERMO PROP. S. P. D. 2•

Fam. lib. 13. Epiff. 57,

-

-

quotidie ex literis, nuntiisque bek QUIòIummagis magnum effe in Syria cogno(co, eò vehe F 4 \

1mer

L 1 B E R

38

.

mentiùs à te pro noftra neceflitudine contendo , ut mihi M. Annejum legatum primo quoque tem

pore remittas. Nam ejüs operâ, confiliQ, fcientiâ rei militaris, vel maximè intelligo me , & Rempu-, blicam adjuvari poffe. Quod nifi tanta res ejus age retur: nec ipfe adduci potuiffet, ut à me difcede ret : neque ego , ut eum à me dimitterem, Ego in Ciliciäm proficifci cogito circiter Cal. Maji, ante

eam diem Annejus ad me redeat, oportet. . Illud

quod tecum & coràm, & per literas diligentiffimè egi, id & nunc etiam atque etiam rogo, curæ fit ti bi, ut fuum negotium, quod habet cum populo Sar

diano, pro caufæ veritate,& pro fua dignitate confi- ' ciat. Intellexi ex tua oratione, cùm tecum Ephefi locutus fum, te ipfius M. Anneji causâ omnia velle. Sed tamen (ic velim exiftimes, te mihi nihil gratius

I I

facere poffe, quàm fi intellexero, per te illum ipfum negotium ex fententia confeciffe , idque quampri mùm ut efficias, te etiam atque etiam rogo. Vale.

M. T. C. P. SILIO PROP. S, P. (D. 3•

Fam. lib. 13. Epiff, 63.

IN'%fedputavi fieri poffe , ut mihi verba deefIent, tamen in M. Laenio commendando de 1

funt. ltaque rem tibi exponam paucis verbis, fed tamen ut planè perfpicere poflis voluntatem meam. Incredibile eft , quanti faciamus & ego , & frater meus, qui mihi cariffimus eft , M. Lænium : id fit , cùm plurimis ejus officiis, tum fummâ ejus

probitate , & fingulari modeftià. Eum ego à me invitiffimus dimifi, tum propter familiaritátem , & -

GOn

i

-

, Q u A R T u s.

89 confuetudinis fuavitatem, tum quòd confilio ejus fideli , ac bono libenter utebär. Sed vereor, ne jam mihi fuperefie verba putes, quæ dixeram defutura, Commendo tibi hominem, ficut intelli gis me , de quo ea fuprà fcripferim , debere com

mendare. A' teque vehementer etiam atque etiam peto, ut, quod habet in tua provincia negotii, ex pedias : quod tibi videbitur re&tum effe, ipfi dicas.

Hominem facillimum , liberalißimumque cogno fces. Itaque te rogo, ut eum, folgtum , liberum,

confe&tis ejus negotiis per te, quamprimùm ad me remittas. ld mihi, fratrique meq gratiffimum feceris.

Vale.

*

M. T. ET CICERO, TERENTIA, Et Tul. LIA, Q. F. ET Q. F. TIRONI S. D. TFam. lib I6. Epiff. Io.

E$ opportunitatem operæ tuæ omnibus locis defidero: tamen non tam meâ, quàm tuâ cau sa , doleo, te non valere., Sed quando in quarta nam converfà eft vis morbi ((ic enim fcribitCurius)

fpero te, diligentiâ adhibitâ, etiam firmiorem fore. Modò fac id, quod humanitatis tuæ eft , ne quid : aliud cures hoc tempore, nifi ut quàm commodiffi mè convalefcas. Non ignoro , quantum ex defi derio labores : fed erunÉ omnia fäcilia, fi valebis : feftinare te nolo , ne naufeae moleftiam fufcipias

, æger, & periculosè hyeme naviges. Ego ad urbem acceffi pridié Nonas Januarii, obviam mihi fic eit proditum , ut nihil fieri potuerit honoratius , fed

incidiinipfàm flammamF civilis 5 difcordiæ, vel potiùs belli : t



go

L 1 B £ R

belli : cui cùm cuperem mederi , & ut arbitror, poffem, cupiditates certorum hominum (nam ex

utraque parte funt, qui pugnare cupiant) impedi mento mihi fuerunt : omnino & ipfe Cæfar ami cus nofter minaces ad Senatum, & acerbas literas

miferat : & erat adhuc impudens , qui exercitum,

& provinciam invito Senatu teneret : & Curio meus eum incitabat. Antonius quidem nofter, & Qu. Caffius, nullâ vi expulfi, ad Cæfarem, cum Curione profeéti erant, pofteaquam Senatus com fulibus, prætoribus, tribunis plebis & nobis , qui

proconfüles (umus, negotium dederat, ut curare mus, ne quid Refpub. detrimenti caperet : nun quam majore in periculo civitas fuit : nunquam improbi cives habuerunt paratiorem ducem: omni

no Ex hac quoque parte diligentiffimè bellum comparatur. Id fit authoritate, & ftudio Pompeji noftri, qui Caefàrem ferò cœpit timere. _ Nobis in

ter has turbas Senatus tamen frequens flagitavit triumphum : fed Lentulus Conful, quo majus fuum

beneficium faceret, fimul atque expediiffet,quæ ef fent neceffaria de Republica, dixit fe relaturum.

Nos agimus nihil cupidè, eoâue eft noftra pluris authoritas. Italiæ regiones defcriptæ funt , quam

quifque partem tueretur.

Nos Capuam fumpfi- *

mus. Hæc te fcire volui. Tu etiam atque etiam

cura, ut valeas, literasque ad me mittas, quotief cunque habebis cui des.

Etiam atque -etiam va

leas. Datum pridiè ldus Januarii, M. T.

&u a R r u s.

>

|

91

M. T. c. CN. POMPEI6 PROC. s. D. Att. lib. 8. Epift. 15. UIm ad te literas mififfem, quæ tibi Canufii red

5.

.

ditæ funt, fufpicionem nullam habebam , te

Reip. causâ mare tranfiturum, eratnque in fpe ma gna , fore , ut in Italia poffemus aut concordiam conftituere , quâ mihi nihil utilius videbatur, aut Rempublicam fumma cum dignitate defendere. Interim nondum meis literis ad te perlatis , ex iis mandatis , quæ Dialio ad Coff. dederas , certior tui confilii fà&tus, non exfpe&avi dum mihi à te

literæ redderentur, confeftimque cum Q. Fratre, & cum liberis noftris iter ad teifi ApuliamTacere cœ pi. Cùm Theanum & Sidicinum veniffem,C. Miffius familiaris tuus, aliique complures attulerunt, Caefà rem iter habere Capuam, & eo ipfo die manfurum , effe Eferniæ, Sanè fum commotus, quod fi ita ef

, ' fet, non modò iter meum interclufum, fed me ip fum planè exceptum putabam. Itaque tum Cales , proceffi, ut ibi potiffimùm confifterem , dum cer tum nobis ab Efernia de eo, quod audieram, refer }

retur. At mihi cùm Calibus effem , affertur litera

rum tuarum exemplum, quas tu ad Lentulum Coff. mififfes. Hae fcriptae fic erant: Literas tibi à L. Do mitio ad XIII. Calend. Martias allatas effe, earum

., §ue exemplum fubfcripferas , magnique intereffe Reipublicæ fcripferas, omnes copias primo quoque

tempore in unum locum convenire, & ut præfidii quod fàtis effet, Capuæ relinqueret. His ego lite iis lc&tis, in eadem opinione füi, qua reliqui omnes, te

L

92

I

R

E

R.

te cum omnibus copiis ad Corfinium effe ventu rum : quò mihi, cùm Cæfar ad oppidum cattra haberet, tutum iter effe, non arbitrabar. Cùm res

in famma exfpe&atione effet, utrumque fimul au dimus , & quæ Corfinii a&ta effent , & te iter

Brundufìum facere coepiffe. Cùmque nec mihi, nec meo fratri dubium eflet, quin Bründufium con

tenderemus , à multis, qüi Samnio Apuliaáue veniebant, admoniti fumus , ut caveremus , ne

exciperemur à Cæfare : quòd is in eadem loca, quæ

nos petebamus, profe&tus, celeriùs etiam, quàm nos poffemus, eò quò intenderat, venturus effet. Quod cùm ita effet, nec mihi, nec fratri meo, nec cuiquam amicorum placuit committere , ut teme ritas noftra non folüm nobis, fed etiam Reipubli cæ noceret : cùm præfertim non dubitaremus, quim fi etiam nobis tutum iter fuiffet, te tamen jam con fequi non poffemus. Inde primo accepimus tuas li teras Canufio ad X. Calend. Mart. datas, quibus nos hortaris, ut celeriùs Brundufium veniamus , quas cùm accepiffemus ad III. Calend. Matt. non dubi

tabamus, quin tu jam Brundufium perveniffes : no bisque iter illud omnino interclufum, videbatur, neque minùs nos effe captos , quàm qui Corfinium veniffent. Neque enim eos folos arbitrabamur ca pi, qui in armatorum manus incidiffent , fed eos

nihilominus, qui regionibus exclufi , intra præfi dia, atque inträ arma aliena veniffent. Quod cùm ita fit,maximè vellem primum femper tecUm fuiffe: qupd quidem tibi oßenderam, cùm à me Capuam

rejicicbam. Quod feci non vitandi oneris causâ, -

-

Med

_ . Q_u A R T u s.

-

,

93

' fed quòd videbam teneri illam urbem finè exercitu non poffe : accidere autem mihi nolebam, quod

doleo viris fortiffimis accidiffe. Quoniam autem tecum ut effem , non contigit, utinam tui confilii certior fa&tus effem : nam fufpicione affequi non

potui, quòd omnia priùs arbitratus fum fore, quàm ut hæc Reipubl. caufa in Italia non poffet duce te , confiftere. Neque verò nunc confilium tuum re

prehendo,fed fortunam Reipublicæ lugeo. Nec, fi ego qui& tu fis , fecurus non perfpicio, idcirco minùs exiftimo, te nihil nifi fummâ ratione feciffe,

meaque femper fuerit fententia , primùm de pacc vel iniqua conditione retinenda , deinde de urbe

(nam de Italia quidem nihil mihi unquam oftende ras) meminiffe te arbitror. Sed mihi non fumo, ut meum confilium valere debuerit : fecutus fum

tuum , neque id Reipublicæ causâ, de qua defpera vi, quæ & nunc affli&ta eft, nec excitari: finè civi

li perniciofiffimo bello poteft : fed te quærebam, ' tecum effe cupiebam : neque ejus rei facultatem, fi qua erit, prætermittam.

Ego me in hac omni

caüfa fàcilè intelligebam pugnandi cupidis homini

bus non fatisfaceré. Primùm enim præ me tuli, me nihil malle , quàm pacem : non quia eadem time rem,quæ illi: $ ea bello civili leviora ducebam. In de fufcepto bello,cùm pacis conditiones ad te adf&i

ri, à teάue ad ea honorificè, & tardè refponderi vide rem, dixi meam tecum rationem, quam tibi fàcilè me

probaturum pro tuo in me beneficio arbitrabar. Me mineram me effe unum, qui pro meis maximis in Rempublicam meritis fupplicia miferrima,& crude v

,



-

-

li(fima

L 1 B E R

94

liffima pertuliffem : me effe unum, qui fi offendif fem ejus animum, cui tum, cùm jam in armis ef femus, Confulatus tamen alter & triumphus ampli(

fimus deferebatur, fubjiceret iifiem præliis, ut mea perfona femper ad improborum Civium impetus aliquid videretur habere populare. Atque hæc non

egö priùs fum fufpicatus, quàm mihi pàlàm denun tiata (unt : neque ea tam pertimui, fi fubeunda ef fent, quàm declinanda putavi , fi honeftè vitare

poffem. Quoniam brevem illius temporis, dum in ípe pax fuit, rationem noftram vides : reliquis fa- * ' cultatem res ademit. lis autem, quibus non fàtis facio, facilè refpondeo: neque enim ego amicior C. Cæfari unquam fui quàm illi : neque illi amiciores

Reip. quàm ego.' Hoc inter me & illos intereft: quòd cùm & illi cives optimi fint, & ego ab ifta lau de non abfim, ego conditionibus, quod idem te in vellexeram velle, illi armis difceptari maluerunt :

quæ quoniam ratio omiffa eft, perficiam profe&ò, ut neque Refpubl. civis à me animum, neque tu amici defideres.

Vale.

-

CNEUS POMPEJUIS M. MARCELLO, ET . LENTUILO COSS. S. D.

-i-

,

Att. lib. 8. Epift. 17. Go quòd exiftimabam difperfos nos, neque

6.

Reip. utiles, neque nobis præfidio effe poffe, idcirco ad L. Domitium literas mifi , primùm ut ip(e cum omni copia ad nosveniret : fi de fe dubi taret, ut cohortes XIX. quæ ex Piceno ad me iter

habebant , ad nos mitteret. Quod veritus fum, , fà&tum eft, ut Domitius implicaretur, neque ipfe fatis

g u A R T u $. 95 fàtis firmus effet ad caftra facienda , quod meas -

XIX. & fuas XII. cohortes tribus in oppidis diftri butas haberet (nam partim Albæ, partim Sulmonae ' collocavit) neque fi vellet, expedire poffet, nunc fcitote me effe in fumma follicitudine : nam & tot & tales viros periculo obfidionis liberare cupio : ne

que fubfidio ire poffum, quòd his duabus legionibus non puto effe committendum , ut illuc ducantur.

Ex quibus tamen non ampliùs XIV. cohortes con trahere potui, quas Brundufium nifi : neque Ca nufium finè præfidio, dum abeffem, putavi effe im mittendum.Duellio mandâram,quòd majores copias fperabam nos habituros, ut fi vobis videretur, alteru . ter veftrum ad me veniret, alter in Siciliam cum ea

copia , quam Capuæ, & circum Capuam compará ftis, & cum iis militibus, quos Fauftus legit, profici fceretur. Domitius cum XII. fuis cohortibus eodem adjungeretur, reliquæ copiæ omnes Brundufium cogerentur,& inde navibus Dyrrachium tranfporta rentur. Nunc cùm hoc tempore nihilo magis ego,

quàm vos fubfidio Domitio ire poffim, feu per mön tes explicare, non eft nobis committendum, ut ad has XIV. cohortes, quas dubio animo habeo, hoftis

accedere, aut itinere me confequi poffit. Quam obrem placitum eft mihi ( aliter video cenferi Marcello, & cæteris noftri ordinis, qui bic funt) ut Brundufium ducerem hanc copiam, quam ego me

cum habeo. Vos hortor, ut quotcunque militum -

contrahere poteritis, contrahatis, & eodem Brun- • dufium veniatis quàm primùm. Arma, quæ ad me ' miffuri eratis, iis cenfeo armetis milites, quos vo -

'- •

-

bifcum

96.

L

I

B

E

R.

bifcum habetis : quæ arma fuperabunt ea, fi Brun dufium jumentis deportaveritis, vehementer Reip. profueritis. De hac re vellem noftros certiores fa ceretis. Ego ad P. Lupum & C. Coponium Praeto

res mifi, ut (e nobis conjungerent,& militum quot haberent, ad nos deducerent. M. T. C.

M.

Valete.

MARIO S. P. D.

Fam. lib. 7. Epjff. 3. Erfæpe mihi cogitanti de communibus miferiis,

in quibus tot annos verfamur, & (ut video) verfabimur, folet in mentem venire illius temporis, ,

quo proximè fuimus unà : quin etiam ipfum diem memoriâ teneo. Nam ad tertium Idus Majas Len

tulo, & Marcello Coff. cùm in Pompejanum velperi veniffem, tu mihi follicito animo præltò fuifti. Sol licitum autem te habebat cogitatio tum officii, tum etiam periculi mei. Si manerem in Italia,verebare, ne officio deeffem : fi proficifcerer ad bellum, peri

culum te meum commovebat. Quo tempore vidifti profe&ò me quoque ita conturbatum, ut non expli carem, quid effet optimum faétu: pudoritamen ma

lui, famæóue cedere, quàm falutis meæ rationem ducere. Cujus me mei fa&ti poenituit, non tam pro pter periculum meum, quàm propter vitia multa,

quæ ibi offendi quò veneram. Primùm neque ma gnas copias, neque bellicofas: deinde extra ducem,

paucosque præterea (de principibus loquor) reli qui primùm in ipfo bello rapaces , deinde in oratio ne ita crudeles, utipfàm vi&oriam horrerem : Máxi mum autem æs alienum ampliffimorum virorum.

Quid quæris? nihil boni,præter caufam. Quæ cùm vidiffem,

£QLü

A * r u s.

-

v

' 97

`vidiffem, defperans vi&oriam, primùm coepi fua dere pacem, cujus fueraim femper author : deinde ' cùm ab ea fententia Pompejus valdè abhorreret , fuadere inftitui, ut bellum duceret. Hoc interdum

probabat, & in ea fententia videbatur fore, & fuif

fet fortaffe, nifi quadam ex pugna coepiffet fuis mi litibus confidere. Ex eo tempore vir ille fummus, ' nullus Imperator fuit. . Signa Tirone, & collettitio \

exercitu cum legionibus robuftiffimis contulit: vi

&us,turpiffimè,amiffis etiam caflris,folus fugit. Hunc > ego belli mihi finem feci: nec putavi, cùm integri pares non füiffemus, fra&os fuperiores fore : difceffi ab eo bello, in quo aut in acie cadcndum fuit , aut in aliquas infidias incidendum, aut deveniendum in vi&oris manus, aut ad Jubam confugiendum , aut capiendus tanquam exilio locus , aut confcifcenda mors voluntaria. Certè nihil fuit præterea, (i te vi êtori nolles , aut non auderes committere. Ex omnibus autem iis, quæ dixi, incommodis, nihil to

lerabilius exilio, præfertim innocenti, ubi nulla ad jun&ta eft turpitudo : addo etiam,cùm ea urbe ca reas, in qua nihil fit, quod videre poflis finè dolore. Ego cum meis (fi quicquam nunc cujufpiam eft ) etiam in meis effe malui : quæ acciderunt, omnia dixi futura. Veni domum, non quòd optima vi vendi conditio effet, fed tamen fi effet aliqua forma Reipub. tanquam in patria ut effem : fi nulla, tan quam in exilio. Mortem mihi cur confcifcerem, caufa nulla vifa eft: cur optarem, multæ caufae. Ve

tus eft enim : UIbi non fis, qui fueris, non effe, cur velis vivere, fed tamen vacare culpâ magnum eft -

Q

-

foha

98

L 1 B E R

folatium : præfertim cùm habeam duas res, quibus me fuftentem , optimarum artium fcientiam , & maximarum rerum gloriam*: quarum altera mihi vivo nunquam eripietur, altera ne mortuo quidem. Hæc ad te fcripfi verbofiùs : & tibi moleftus fui, quòd te, cùm mei, tum Reipubl. cognovi amantif firnum. Notum tibi omne confilium meum effe vo

lui , ut primùm fcires, me nunquam voluiffe plus quenquam poffe , quàm, univerfam Rempubl. Po

ftea autem quàm alicujus culpâ tantum valeret unus, ut ei obfifti non poffet , me voluiffe pacem : amiffo exercitu, & eo duce, in quo fpes fuerat uno,

me voluiffe etiam reliquis omnibus, poftquam non potuerim,mihi ipfi finem feciffe belli. Nunc autem fi hæc civitas eft,civem effe me : fi non, exulem ef fe non incommodiore loco, quàm fi me Rhodum, aut Mitylenas contuliffem. Haec tecum coràm ma lueram : fed quia longiùs fiebat, volui per literas ea dem, ut haberes quid diceres, fi quando in vitu peratores meos incidiffes. Sunt enim , qui , cùm meus interitus nihil fuerit Reipublicæ profuturus,

criminis loco putent effe,quòd vivam. Quibus ego. certò (cio non videri (atis multos periiffe : qui fi me audìffent, quamvis iniquâ pace, honeflè tamen vi verent. Armis enim inferiores, non causâ fuiffent. Habes Epiftolam verbofiorem fortaffe , quàm velles, quod tibi ita videri putabo , nifi , mihi longiorem remiferis. Ego fi quæ volo, expediero, brevi tem pore te , ut fpero, videbo, Vale. ' . . . -

M. T.

, 8



Q u A R T u s.

99

M. T. C. MARÖELLO S. D. fam. lib. 4. Epijf. 7.

.'

,

E$ eo te adhuc ufum confilio intelligo, ut id re prehendere non audeam , non quin ab eo ipfè diffentiam, fed quòd te eâ fapientiâ effe judicem, ut

)

H -

,

meum confilium non anteponam tuo : tamen & amicitiæ noftræ vetuftas , & tua fumma erga me

benevolgatia, quæ mihi jam à pueritia tua cognita

Ę;

eft, ut ea fcriberem ad te, quæ & fa luti tuæ conducere arbitrarer ; & non aliena effe

eft, me

ducerem à dignitate. Ego eum te effe, qui horum * malorum initia multò antè videris , confulatum

magnificentiffimè atque optimè geffetis, praetlarè memini : fed idem etiam illa vidi, neque te confi lium civilis belli ita gerendi, neque copias Cn. Pom peji, nec genus exercitàs probare, (emperáue fum mè diffidere : qua in (ententia me quoque fuiffe me

moriâ tenere te arbitror. Itaque neque tu multùm interfuilti rebus gerendis, & ego id femper egi, ne intereffem. Non enim iis rebus pugnabamus, qui bus valere poteramus , confilio, authoritate , cau sâ, quæ erant in nobis fuperiora, fed lacertis, & vi ribus, quibus pares non eramus. Vi&ti fumus igitur,

aut fi vinci dignitas'non poteft, fra&ti certè, & ab , _je&ti. In quo tuum confilium nemo poteft non ma ximè laudare, quòd cum fpe vincendi fimul abjeci fti certandi etiam cupiditatèm, oftendiftique fapien tem, & bonum civem initia belli civilis invitum fu

fcipere, extrema non libenter perfequi. Qui non -

idem confilium, quod tu, fecuti funt, eos video in -

-

*

G 3

*

,

• • • dincs

1eo

I,

1

B

E

R

/

/



-

-

duo genera effe diftra&os ; aut enim renovare bel lum conati funt, & hi fe in Africam contulerunt:

aut, quemadmodum nos, viétori fefe crediderunt. Medium quoddam tuum confilium fuit, qui hoc fortaffe humilis animi duceres , illud pertinacis.

Fateor à plerifque, vel dicam ab omnibus, fàpiens tuum confilium, à multis etiam magni, ac fortis animi judicatum : fed habet ifta ratio, ut mihi qui

dem videtur , quendam modum : præfertim cùm tibi nihil deeffe arbitrer ad tuas fortuna

nes ob

tinendas, præter voluntatem. Sic enim intellexi,

nihil aliud effe , quod dubitationem affèrret ei, pe nes quem eft poteftas , nifi quòd vereretur , ne tu illud* beneficium omnino non putares. De quo quid fentiami, nihil attinet, dicere , cùm appareat, ipfe quid fecerim , fed tamen, fi jam ita conftituif fes, ut abeffe perpetuò malles, quàm ea quæ nol les, videre : tamen id cogitare deberes, ubicunque

effes, te fore in ejus ipfius , quem fugeres, pote ftate : qui fi facilè paffurus effet, te carentem patriâ, & fortunis tuis, quietè, &liberè vivere : cogitan dum tibi tamen effet, Romæne,& domi tuæ, cu

jufmodi res effet , an Mytilenis, aut Rodi malles vivere ? Sed cùm ita latè pateat ejus poteftas, quem veremur, ut terrarum orbem complexa fit: nonne mavis finè periculo domi tuæ effe , quàm cum peri culo alienæ ? Equidem etiamfi oppetenda mors ef fet, domi atque in patria mallem, quàm in externis

atque alienis locis. Hoc idem omnes, qui te dili gunt, fentiunt : quorum eft magna pro tuis maxi

mis » clariffimisque virtutibus multitudo. Habe -



mtAS

.

·

Qu A Rru £

roi

mus etiam rationem rei familiaris tuae, quam diffi pari nolumus. Nam, etfi nullam poteft accipere injuriam , quæ futura perpetua fit, propterea, quòd neque is, qui tenet Remp. pateretur , neque ipfà ' Refpub. tamen impetum prædonum in tuas fortu

nas fieri nolo. Hi autem , qui effent , audere fcribere, nifi te intelligere confiderem., Hîc te unius folicitudines, unius etiam multæ, & affiduae

lachrymæ C. Marcelli, fratris optimi deprecantur: ' nos curâ, & dolore proximi fumus : precibus tar diores , quòd jus adeundi , cùm ipfi deprecatore eguerimus, non habemus. Gratiâ tantum poffu mus, quantum vi&ti. Sed tamen confilio, fîudio, Marcello non defumus, à tuis reliquis non adhibe mur : ad omnia parati fumus. Vale.

M. MARCELLUIS CIC.. S. D. 9. .

Fam. lib.

4. Epif. II.

Lurimum valuiffe apud me tuam femper autho ritatem , cùm in omni re, tum in hoc maximé negotio potes exiftimare,cùm mihi C. Marcellus fra ter amantiffimus mei, non folùm confilium daret,

fed precibus quoque me obfecraret, non priùs mihi perfuadere pótuit, quàm tuis et effèótum literis, ut uterer veftro potiffimùm cqnfilio. Res quémadmo dum fit a&ta, veftrae literæ mihi declarant. Gratula tio tua etfi eft mihi probatiffima, quòd ab optimo fit animo: tamen hoc mihi multò jucundius eft, & gra tius, quòd, in-fumma paucitate amicorum , propin quorum,ac neceffariorum, qui verè meae faluti fave

reat,te cupidiffìmum mei,fingularemque mihi bene -

G 3

volea

Io2

L

I

Β *E

R.

volentiam præftitiffe cognovi. Reliqua funt ejufmo di,quibus ego, quoniam hæc erant tempora,facilè &

aeqüo animo carebam. Hoc verò ejufmodi effe fta tuo, ut finè taliurn virorum, & amicorum benevo

lentia, neque in adverfa, neque in fecunda fortuna qui!quam vivere poffit. Itaque hoc ego mihi gratu lor. Tu verò, ut intelligas, homini amiciffimo te tibi tribuiffe officium, re tibi præftabo. Vale.

SERVIUS SULPITIUS M. T. C. S. D. IO.

Fam. lib. 4. Epjf. I2.

INTfi fcio, non jucundiffimum nuntium me vobis

JL allaturum : tamen quoniam Cafus, & Natura in bonis dominatur, vifum eft faciendum , quoquo modo res fe haberet , vos certiores facere.

Ad

X. Cal. Jun. cùm ab Epidauro Piræeum navi adve &tus effem, ibi Marcellum,collegam noftrum conve

ni, eumque diem ibi confumpfi, ut cum eo effem. Poltero die cùm ab eo digreffus effem, eo confilio,

ut ab Athenis in Bœotiamirem, reliquamáue jurifdi êtionem abfolverem : ille, uti ajebat, fupra Maleas Italiam versùs navigaturus erat. . Poftridie ejus diei, cùm ab Athenis proficifci in animo haberem, circiter horam decimam hoötis,P. Pofthumius fami

Jiaris ejus ad me venit, & mihi nuntiavit, M. Mar

cellum, collegam noftrum, poft coenæ tempus à P. Magio Chilone, familiari ejus, pugione percuffum effe, & duo vulnera accepiffe , unum in ftomacho, alterum in capite fecundùm aurem : fperare tamen ,

eum vivere poffe : Magium feipfum interfeciffe : po

{tea (e à Marcello ad me miffum effe, qui hæc nun -

,

t 12*

I.

-

• .

. .

. Q u A R T u $.

Io3

tiaret & rogaret, ut cogerem medicos, Coëgi, & è vefligio eò fum profeétus primâ luce. Cùm non lon gè à Piraeeo abeffem,puer Acidini obviam mihi venit cum codicillis, in quibus erat fcriptum pa" * , lucefh Marcellum diem fuum obiiffe : ita larif

¥

fimus ab homine deterrimo acerbiffimâ morte eft

affeétùs : & cui inimici propter dignitatem peperce rant, inventus eft amicus, qui ei mortem affèrret. Ego tamen ad tabernaculum ejus perrexi, inveni

dúos libertös, & pauculos fervos: reliquos ajebant,

profugiffè metu perterritos, quòd doniinus eorum ànte tabernaculum interfe&us effet. Coa&us fum

in eadem illa lectica, qua ipfe delatus eram, meisque jeéticariis in urbem etim reférre: ibique pro ea copia,

quæ Athenis erat, funus ei fatis amplum faciendum curavi. 'Ab Athenienfibus, locum fepulturæ intra

urbem üt dàrent, impetrare non potui : quòd reli gione fé impediri dicerent: neque tamen id antè cui quam coticefferant, quod proximum fuit, ut in quo vellemus Gymnafio eum fepeliremus, nobis permi

ferunt. Nos in nobiliffimo orbis terrarum Gymna |

fio Academiæ locum delegimus,ibique eum combu(

fimus : po(teaque curavimus, ut iidem Athenien fes in eodem loco monumentum ei marmoreum fa ciendum locarent. , Ita,quæ noftra officia fuerunt,

Ęte;

pro collegio, & & vivo, & mortuo omnia ei præftitimus. Vale, Datæ Prid. Cal. Jun,

]

' Athenis.

- -

>

-

-

M. T, C. QU. LIGARIO S. D.

*.

Fam. lib. 6. Epjf. I4. tali tuo tempore me aut confolandi, aut ju

I I. '

E' '

■ '• vanditui causâ fcribere G 4ad te aliquid pro noftra ami ' •









•,

io4

.

L

I

B

E

R

amicitia oportebat : tamen adhuc id non feci, quia neque lenire videbar oratione, neque levare poffe dolorem tuum.. Poftea verò quàm magnam fpem fore,ut te brevi tempore incolumem.

Ę

haberęus: facere non potui, qup tibi & fenten tiam & voluntatem declararem mêám, Primùm igi-

!

tur fcribam, quod intelligo, & perfpicio non fore in

te Cæfarem duriorem. Nam & reseum quotidie,& dies, & opinio hominum, & ut mihi vidgtür, etiam

fua natura mitiorem fàcit,idque cùm de feliqüis fen tio, tum de te etiam audio ex familiariffimis ejus, quibus ego ex eo tempore, quo primum ex Africa nuntius venit,fupplicare unà cum fratribus tuis non -

deftiti : quorüm quidem & virtus , & pietas, & amor in te fingularis, & affidua, & perpetua falutis tuæ cura tantùm proficit, ut nihil fit, quod' non ipfum Cæfarem tributurum exiftimem : & fi tar

diùs fit,quàm volumus, magnis occupationibus ejus, è quo omnia petuntur, aditus ad eum difficiliores fuerunt: & fimul Africanæ caufæ iratior diutiùs vel

le videtur eos habere folicitos, à quibus (e putat diu turnioribus effe moleftiis confii&tatum. Sed hoc ipfum intelligimus, eum quotidiè remiffîùs, & pla

catiùs ferre. Quare mihi crede, & memoriæ manda, me tibi id affirmâfle, te in iftis moleftiis diutiùs non

futurum : quando,quid fentirem, expofui : quid vel lem tuâ causâ, re potiùs declarabo, quàm óratione. Et fi tantum poffem, quantum in ea Rep. de qua ita meritus-fum, ut tu exiltimas, poffe debebam: ne tu quidem in iftis incommodis effes. Eadem enim cau

fa opes meas fregit, quæ tuam fàlutem in difcripen addu*

|

Q u A R T u $. , to5 adduxit. Sed tamen quicquid imago veteris meæ di gnitatis,quicquid reliquiæ gratiæ valebunt: ftudium, confilium, opera,gratia, fides mea nullo loco deerit

tuis optimis fratribus. Tu fac habeas fortem ani mum, quem femper habuifti , primùm ob eas cau fas, quas fcripfi : deinde, quòd ea de Repub. fem

per voluifti, atque fenfifti, ut non modò nunc fecun da fperare debeas, fed etiam, fi omnia adverfa ef

fent, tamen confcientiâ, & fa&torum, & confilio rum tuorum, quæcunque acciderent, fortiffimo & maximo animo fèrre deberes. Vale.. . \

M. T. c. Qu. LIGARIO S. D. Fam.Tlib. 6. Epiff. 15. Ä(E fcito omnes, meum laborem, omnem ope

12.

ram, curar „tudium in tua falute confume re : nam cùm te femper maximè dilexi, tum fra

trum tuorum, quos æquè atque te fummâ benevo lentiâ fum complexus , fingülaris pietas, amorque fraternus nullum me patitur officii erga te ftudiique munus, aut tempus prætermittere. Sed quæ faciam,

fecerimque pro te, ex illorum te literis, quàm ex meis, malo cognofcere. Qujd autem fperem, aut confidam, & exploratum habeam de (alute tua,id ti bi à me declarari volo. Nam fi quifquam eft ti

midus in magnis, periculofifque rebus , (emperque magis adverfos rerum exitus metuens,quàm fperäns fecundos, is egQ fum : &, fi hoc vitium elt, eo me

non carere confiteor.

Ego idem tamen cùm ad

XI. Calend. intercalares priores rogatu fratrum tuorum vgpiffem Cæfarem, atque omnem

nun;ad

L 1 B E *R .

Io6

adeundi, & conveniendi illius indignitatem,& mo iettiam pertuliffem , cùm fratres, & propinqui tui jacerent ad pedes,& ego effem locutus, quæ caufa, quæ tuum tempus poftulabat: non folùm exoratio ne Cæfaris , quæ fanè mollis & liberalis fuit , fed

etiam ex oculis, & vultu, & multis præterea fignis, quæ faciliùs perfpicere potui, quàm fcribere , hanc '^ in opinionem difceffi, ut mihi tua falus dubia non

effet. Quamobrem fac animo magno, fortique fis : & fi turbidiffima fapienter ferebas, tranquilliora læ tè feras. ' Ego tamen tuis rebus fic adero, ut difficil liinis : neque Cæfari folùm , fed etiam amicis ejus omnibus, quos mihi amiciffimos effe cognovi, pro

te, ficut adhue feci, libentiffimè fupplicabo. Vale.

D. BRUTUS M. T. CIQ_RONI S. D. 13.

Fam. lib. 11. Ep/. f3.

| Am non ago tibi gratias. Cui enim re vix refer „/ re poffum, huic verbis non patitur res fatisfieri. .

Ättendere te volo, quæ in manibus funt. Quâ enim prudentiâ es, nihil te fugiet, fi meas literasdi

ligenter legeris. Sequi confeftim Antonium his de caufis, Cicero, non potui: eram finè equitibus, finè

jumentis: Hircium periiffe nefciebam: Cæfari non credebam, priufquam conveniffem , & collocutus effem. Hic dies hoc modo abiit, poftridiè manè à Panfa fum arceffitus Bononiam. Cùm in itinere ef fem, nuntiatum mihi eft, eum mottuum effe. Re

curri ad meas copiolas, fic enim verè eas appellare.

poffum : funt exteouatiffimæ, & inopiâ omniiùm re

rum peffimè acceptæ, Biduo me Aritonigs antecef -

fit,

-

;

•,

,

'



*



•*

, Q_u A R T u $.

Io7

fit,itinere multò majore fugiens, quàm ego fequens. llle enim iit paffim, ego ordinatim: quacunque ivit, ergaftula folvit, homines arripuit: conftitit nufquam

griùs, quàm ad Vada venit : quem locum volo tibi effe notum, jacet inter Appenninum & Alpeis: im

peditiffimus ad iter faciendum. Cùm abefiem ab eo millia paffuum triginta, & fe jam Ventidio conjun xiffet, concio ejus ad me eft allata , in qua petere coepit à militibus , ut fe trans Alpeis fequerentur, fibi cum Marco Lepido convenire. Succlamatum eft, & frequenter à militibus Ventidianis (nam fuos

valdè quàm paucos habet) fibi aut in Italia pereun dum effe, aut vincendum. Etiam orare cœperunt, ut Pollentiam iter fâcerent. Quum fuftinere eos non

poffet, in pofterum diem iterTüum contulit. Hâc re ,

, ;'

mihi nuntiatâ, ftatim quinque cohortes Po!lentiam præmifi, meumque iter eò contuli. Horâ antè præ fidium meum Pollentiam venit , quàm Trebellius cum equitibus : fanè quàm fum gavifus. In hoc enim vi&oriam puto confiftere: in fpem venerant, quòd neque Planci quatuor legiones omnibus fuis

copiis pares arbitrabantur, neque ex Italia tam cele riter exercitum trajici poffe credebant : quos ipfi

adhuc fatis arroganter Allobroges, equitatusάuc omnis , qui eò præmiffus erat, à nobis fuflinebant, noftroque adventu fuftineri.faciliùs poffe confidi. mus. Tamen fi quo etiam cafu Ifaram fe trajece rint, ne quid detrimenti Reipub. injungant, fumma à nobis dabitur opera. Vos magnum animum ,

optimamάue fpem de fumma Repub. habere volu mus, cùm & Qos & exercitus noftros, fingulari con -

-

-

-

-

-

-

- -

cof.

L

Io8 ^A

-

-

1 -

R

E -

R. •

-

-

-

cordiâ conjun&os , ad omnia pro vobis videatis

paratos. Séd tamen nihil de diligentia remittere de

betis, dareque operam, ut quàm paratiffimi ab exer citu , reliquisque rebus , pro veftra falute contra fceleratiffimam confpirationem hoftium confliga mus : quis quidem eas copias, quas diu fimulatio

ne Reipub. comparârant, fubitò ad patriæ pericu lum converterunt. Vale. M. T. C. BR UITO S. P. D. I4•

* .

Br. Epift. 2,

Criptâ & obfignatâ jam Epiftolâ , literæ mihi redditæ funt à te plenae rerum novarum, ma

ximeάue mirabiles : Dolabellam quinque cohortes mififfe in Cherfonefum. Adeòne copiis abundat, ut is, qui ex Afia fugere dicebatur, Europam ap

petere conetur ? Quinque autem cohortibus quid nam fe fàéturum arbitrátus eft, cùm tu eò quinque legiones, optimum equitatum,maxima auxilia habe

res? Quas quidem cohortes fpero jam tuas effe : quoniam latro ille tam fuit demens, & tuum cqn

filium vehementer laudo, quòd non priùs exerci tum tuum Apolloniâ, Dirachioque movifti, quàm de Antonii fuga audifti , Bruti eruptione, Populi Romani vi&toriâ. ltaque quod (cribis, poftea fta tuiffe te ducere exercitum in Cherfonefum , nec pati fceleratiffimo hofti ludibrio effe imperium Po

puli Romani, facis ex tua dignitate & è Republica. Quod fcribis de feditione, quæ fáéta eft in legione quarta , de Antoniis (quod dicam in bonam par

tcm accipias) magis mihi probatur militum feve ritas,

l. \

g_u A R r u s.

\

-

ic»

ritas, quàm tua. Te benevolentiam exercitùs, equitumάue expertum effe, vehementer gaudeo. De Dolabella, ut fcribis, fi quid habes novi , fà

cies me certiorem, in quo valdè dele&or, me antè vidiffe , ut tuum judicium liberum effet cum abella belli gerendi : & id valdè pertinuit, ut o tum intelligebam, ad Rempublicam , ut nunc

jüdico , ad dignitatem tuam. Qu6d fcribis, me maximo odio egiffe, ut infe&tarer Antonios, idque laudas : credo ita videri tibi : fed illam diftin&tio

nem tuam nullo pa&to probo. Scribis enim ar&tiùs

prohibenda bella civilia effe, quàm in fuperatos ira cundiam exercendam.

Vehementer à te Brute

diffentio, neque clementiæ tuæ concedo , fed fa lutaris feveritas vincit inanem fpeciem clementiæ.

Quòd fi clementes effe voluerimus, nunquam de erunt bella civilia. Sed de hoc tu videris. De me

poffum idem, quod Plautinus pater in Trinummo: mihi quidem ætas a&ta fermè eft , tuâ iftud refert maximè... Opprimemini (mihi crede) Brute, nifi

provideritis: neque enim Populum femper eundem habebitis, neque Senatum , neque Senatûs ducem. Hæc ex oraculo Apollinis Pithii edita tibi puta, ni

hil poteft effe verius. XIV. Calend. Maji. Vale. M. T. C. TITIO S. D. . .

Fam. lib. 5. Epifi. 16.

I5.

Tfi unus ex omnibus minimè fum ad te confo. landum accommodatus, quòd tantum ex tuis

moleftiis coepi doloris, ut confoiatione ipfe egereifi: ' tamen cùm longiùs à fummi lu&ùs acerbitate meus abef.

- . -

- -

L 1 B E R

1 Io

abeffet dolor, quàm tuus, ftatui noftræ neceßitu-

i.

dinis effe, meæάue in te benevolentiæ, non tace re tanto in tuo moerore tam diu, fed adhibere ali quam modicam confolationem , quæ levare rem tuum poffet, fi minùs fanare potuiffet.

i



tem confolatio pervulgata quidem illa maxi quam femper in ore atque in animo habere debe | -

-

-

-



-

a^.

\,

mus : homines nos ut effe meminerimus, eâ lege natos, ut omnibus telis fortunæ propofita fit vita noflra : neque effe recufandum , quò minùs ea,

quâ nati fumus, conditione vivamus : néve tam

| …

graviter eos cafas feramus, quos nullo confilio vita

ire poffumus : eventisque aliorum memoriâ repe tendis, nihil accidiffe nobis novi cogitemus. Ne que hae , neque ceteræ confolationes , quæ funt à

fapientiffimis viris ufurpatæ , memoriæque & lite ris proditæ , tantum videntur proficere debere, quantum ftatus ipfe noftræ civitatis , & hæc per turbatio temporum perditorum : eum beatiffimi

fint, qui liberos non fùfceperunt: minùs autem mi feri, qui his temporibus amiferunt , quàm fi eof dem bona, aut denique aliqua Repub. perdidiffent.

Quòd fi tuum te defiderium movet, aut fi tuarum rerum cogitatione moeres, non fàcilè exhauriri tibi

iftum dolorem poffe univerfum puto: fin illa te res cruciat, quæ magis amoris eft, ut eorum,qui occi derunt , miferias lugeas : ut ea: non dicam , quæ

fæpiffimè & legi, & audivi, nihil mali effe in mor te, in qua fi refideat fenfus, immortalitas illa po tiùs, quàm mors ducenda fit : fin fit amiffus, nulla

videri miferia debeat, quæ non fentiatur : hoc ta -

nnC{)

I

, Q u A R T u s.

11 r

men non dubitans, confirmare poffum, ea mifceri, . , parari, impendere Reipub. quæ qui reliquerit, nullo modo mihi quidem deceptüs effè videatur. Quid eft enim jam'nön modò pudori, probitati, virtúti, re êtis ftudiis, bonis artibus, fed omnino libertati, ac faluti, loci? non meherculè quenquam audivi hoc graviffimo, & peftilentiffimo anno adolefcentu lum, aut puerum mortuum, qui mibi non à Diis ita, immortalibus ereptus ex his mifèriis, atque ex ini

quiffima conditione vitæ videretur. Quare fi tibi hoc unum detrahi poteft, ne quid iis, quos amâfti,

mali putes contig^, permultum erit ex moero re tuo diminutum. . .)elinquetur enim fimplex illa jam cura doloris tu®quæ non cum illis communi cabitur, fed ad te ipfum propriè referetur, in qua

non jam eft gravitatis, ac fapientiæ tuæ, quam tu

à puero præftitifti, ferre immoderatiùs cafùm in commodorum tuorum, qui fit ab eorum, quos di lexeris, miferiâ, maloque fejunétus, Etenim eum femper te & privatis in rebus, & publicis præftiti fti, tuenda tibi ut fit gravitas, & conftantiæ infer viendum. Nam quod allatura eft ipfà diuturnitas, quæ maximos lu&tus vetuftate tollit, id nos præri

pere confilio, prudentiâáue debemus.

Etenim fi

nulla unquam fuit, liberis amiffis,tam imbecillo mu lier animo, quæ non aliquando lugendi modum fe cerit : certè nos, quod eft dies allatura, id confilio

antè ferre debemus, neque exfpe&are temporis medicitiam , quam repræfentare nobis ratione po£ fimus.

His ego literis fi quid profeciffem , exifli

mabam optandum quiddám me effe afiecutum : fiy ·

I I2

E. 1 8 E R Q_u A R T u $.

fin minùs fortè valuiffent, officio tamen effe fun- ! &um benevolentiffimi , atque amiciffimi ; quem ] me tibi & fuiffe femper exiflimes velim , & -futurum effe confidas. v

Vale.

-

-

Österrelchische Nationalbibliothek

+Z1589O4507